Άξονας 1 "¨Διδασκαλία μάθηση και αξιολόγηση" 2022 -2023 

Καλωσήρθατε στην πρώτη ιστοσελίδα της Νεοελληνικής Γλώσσας και Λογοτεχνίας Γ Λυκείου, που λειτουργεί ως μέσο εναπόθεσης εκπαιδευτικού υλικού στο πλαίσιο της δράσης "Ανάπτυξη εκπαιδευτικού υλικού για την υποστήριξη της διδασκαλίας" του Άξονα 1 "¨Διδασκαλία μάθηση και αξιολόγηση"  

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ-ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΘΕΜΑ-ΥΓΕΙΑ

ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ

ΤΟ ΧΑΠΙ ΤΗΣ ΕΥΤΥΧΙΑΣ

Η εξάπλωση του Internet θα διευκολύνει την πρόσβαση στα ψυχοενεργά προιόντα, τα παραισθησιογόνα και τα διεγερτικά;

«Βεβαίως. Η διάδοση αυτών των προϊόντων σε όλον τον κόσμο θα αυξηθεί. Ήδη, μπορείτε να προμηθευτείτε σχεδόν τα πάντα μέσω διαδικτύου: νόμιμα και παράνομα φάρμακα, παραισθησιογόνα μανιτάρια....».

Πώς βλέπετε να εξελίσσεται η χρήση αυτών των ουσιών;

«Η χρήση τους θα αυξηθεί εκθετικά (*). Από αυτή τη διαπίστωση εμπνεύστηκα το «Homo syntheticus», μια σατιρική απεικόνιση των σημερινών τάσεων, έναν άνθρωπο φαρμακευτικά προγραμματισμένο. Ήδη, ορισμένοι άνθρωποι με το που ξυπνούν παίρνουν ένα βιταμινούχο κοκτέιλ, στη συνέχεια διεγερτικά μακράς διαρκείας και το βράδυ κάτι για να κοιμηθούν. Την επομένη ξεκινούν πάλι από την αρχή. Η τάση αυτή χρονολογείται εδώ και μερικές δεκαετίες και δεν έχει κανένα λόγο να σταματήσει».

Δεν μιλάμε για περιθωριακή χρήση;

«Ο αριθμός τους είναι οπωσδήποτε περιορισμένος, αλλά είναι επίσης δύσκολο, να εκτιμηθεί. Διαπιστώνουμε όμως μια σημαντική, βαθιά τάση: όλο και περισσότεροι μισθωτοί παίρνουν αντικαταθλιπτικά και αγχολυτικά παραβιάζοντας τις συνιστώμενες δόσεις, ορισμένοι μάλιστα χρησιμοποιούν αμφεταμίνες. Εγώ αυτό το αποκαλώ "ντοπάρισμα σε καθημερινή βάση": σαν τους αθλητές, οι μισθωτοί αυτοί παίρνουν αυτά τα προϊόντα για να παραμείνουν στον ανταγωνισμό. Όλος ο κόσμος το γνωρίζει, όσο όμως αυτό λειτουργεί, ο επαγγελματικός κύκλος κάνει τα στραβά μάτια».

Πώς εξηγείται αυτή η εξέλιξη;

Από τη δεκαετία του 1980 το φάρμακο έχασε το κατά κάποιον τρόπο μαγικό καθεστώς του και την αναφορά του σε κάποια ασθένεια. Η εξέλιξη αυτή βασίζεται σε μια τριπλή λογική. Το πρώτο αξίωμα είναι ότι για κάθε σκοτούρα της καθημερινότητας υπάρχει μια φαρμακολογική απάντηση. Το δεύτερο είναι ότι κάθε απόκλιση από τον κανόνα θεωρείται παθολογική, επειδή είναι κοινωνικά απαράδεκτη. Έχουμε φτάσει στο να είναι ανυπόφορο να συναναστρέφεται κανείς πρόσωπα που έχουν κατάθλιψη, που είναι ευερέθιστα και πικρόχολα ή που πενθούν. Τέλος περιβαλλόμαστε από μια διάχυτη υποχρέωση για υψηλές επιδόσεις. Πρέπει να τις έχουμε στη δουλειά, στην κοινωνική και σεξουαλική ζωή μας. Έχουμε επίσης μια υποχρέωση για ευτυχία, με μια παράλληλη σύγχυση ανάμεσα στην ευτυχία και στα μέσα που οδηγούν σε αυτή, γεγονός το οποίο εξηγεί σε έναν βαθμό την καταναλωτική μανία της εποχής μας».

Ποιες θα είναι οι επόμενες ουσίες που θα καταναλώνουμε;

«Πολλά εργαστήρια μελετούν την ανάπτυξη ουσιών οι οποίες θα απευθύνονται σε ανθρώπους με καλή υγεία μόνο και μόνο για να βελτιώσουν την καθημερινή ζωή τους. Να τους διατηρούν σε φόρμα, χωρίς να επιφέρουν παρενέργειες ούτε εξάρτηση.

(*)εκθετικά: με μαθηματική ακρίβεια

[κείμενο από τον Τύπο: εφημ. Βήμα , 6.01.2008.,

συνέντευξη με τον Μισέλ Οτφέιγ (ψυχίατρος ειδικός στις εξαρτήσεις)]

Παρατηρήσεις

Α. Να αποδώσετε συνοπτικά τις ιδέες του Μισέλ Οτφέιγ.

Β. Να εντοπίσετε και να σχολιάσετε τη χρήση του ειδικού λεξιλογίου στο κείμενο.

(πέντε λέξεις-εκφράσεις ειδικών γλωσσών)

Γ. «Από τη δεκαετία του 1980... καταναλωτική μανία της εποχής μας». Με ποιον τρόπο και μέσα επιχειρεί να πείσει το δέκτη ο πομπός

Δ. «Βεβαίως... μανιτάρια....» Ν σχολιαστούν οι διαρθρωτικές λέξεις της παραγράφου.

Ε. ΚΕΙΜΕΝΟ Β

Το αμάρτημα της μητρός μου

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Η ιστορία είναι γραμμένη σε πρώτο πρόσωπο. Πρόκειται για αυτοβιογραφικό οικογενειακό δράμα και τα κύρια πρόσωπα είναι δύο, ο αφηγητής και η μητέρα του. Ο χώρος που εκτυλίσσεται είναι η Βιζύη της Ανατολικής Θράκης, ενώ τα γεγονότα συνέβησαν κατά την παιδική ηλικία του συγγραφέα. Ο συγγραφέας μας παρουσιάζει τα κύρια πρόσωπα του έργου, την Αννιώ, τη μοναδική αδελφή που ο ίδιος γνωρίζει, η οποία είναι άρρωστη, και τη χήρα μητέρα τους, η οποία είναι προσηλωμένη σ' αυτήν και παραμελεί τα τρία αγόρια της. Η αρρώστια της Αννιώς επιδεινώνεται...

-Ἐν τούτοις ἡ ἀσθένεια τῆς Ἀννιῶς ὁλονὲν ἐδεινοῦτο καὶ ὁλονὲν περισσότερον συνεκεντροῦντο περὶ αὐτὴν τῆς μητρός μας αἱ φροντίδες.

Ἀφ' ὅτου ἀπέθανεν ὁ πατὴρ μας, δὲν εἶχεν ἐξέλθει τῆς οἰκίας. Διότι ἐχήρευσε πολὺ νέα καὶ ἐντρέπετο νὰ κάμῃ χρῆσιν τῆς ἐλευθερίας, ἥτις, καὶ ἐν αὐτῇ τῃ Τουρκίᾳ, ἰδιάζει εἰς πᾶσαν πολύτεκνον μητέρα. Ἀλλ' ἀφ' ἧς ἡμέρας ἔπεσεν ἡ Ἀννιὼ σπουδαίως εἰς τὸ στρῶμα, ἔβαλε τὴν ἐντροπὴν κατὰ μέρος.

Κάποιος εἶχεν ἄλλοτε παρόμοιαν ἀσθένειαν -ἔτρεχε νὰ τὸν ἐρωτήσῃ, πῶς ἐθεραπεύθη. -Κάπου μιὰ γραῖα κρύπτει βότανα θαυμασίας ἰατρικῆς δυνάμεως, -ἔσπευδε νὰ τὰ ἐξαγοράσῃ. -Κάποθεν ἦλθε ξένος τις, παράδοξος τὸ ἐξωτερικόν, ἤ φημιζόμενος διὰ τὰς γνώσεις του, -δὲν ἐδίστασε νὰ ἐπικαλεσθῇ τὴν ἀντίληψίν του: Οἱ διαβασμένοι, κατὰ τοὺς λαοὺς, εἶνε παντογνῶσται. Καὶ ὑπὸ τὸ πρόσχημα πτωχοῦ ὁδοιπόρου κρύπτονται ἐνίοτε μυστηριώδη ὄντα, πλήρη ὑπερφυσικὼν δυνάμεων.

Ὁ χονδρὸς τῆς συνοικίας κουρεύς, αὐτὸς μᾶς ἐπεσκέπτετο αὐτόκλητος καὶ δικαιωματικῶς. ἦτον ὁ μόνος ἐπίσημος ἰατρὸς ἐν τῇ περιφερείᾳ μας.

Ἄμᾳ τὸν ἔβλεπον ἐγὼ ἔπρεπε νὰ τρέχω εἰς τὸν μπακάλην. Διότι ποτὲ δὲν ἐπλησίαζε τὴν ἀσθενῆ, πρὶν ἤ καταπίῃ τοὐλάχιστον πενῆντα δράμια ρακῆς.

- Εἶμαι γέρος, μωρή, ἔλεγε πρὸς τὴν ἀνυπόμονον μητέρα, εἶμαι γέρος, καὶ ἂν δὲν τὸ τσούξω κομμάτι, δὲν βλέπουν καλὰ τὰ μάτια μου.

Καὶ φαίνεται, ὅτι δὲν ἐψεύδετο. Διότι ὅσῳ περισσότερον ἔπινε, τόσο εὐκολώτερον ἠδύνατο νὰ διακρίνῃ ποῖα εἶναι ἡ παχυτέρα τῆς αὐλῆς μας ὄρνιθα, διὰ νὰ τὴν λάβῃ ἀπερχόμενος.

Ἡ μήτηρ μου, ἂν καὶ ἔπαυσε πλέον νὰ μεταχειρίζεται τὰ ἰατρικά του, ἐν τούτοις τὸν ἐπλήρωνε τακτικὰ καὶ ἀγογγύστως. Τοῦτο μὲν, διὰ νὰ μὴ τὸν δυσαρεστήσῃ, τοῦτο δέ, διότι πολὺ συχνὰ διϊσχυρίζετο παρηγορῶν αὐτήν, ὅτι ἡ πορεία τῆς ἀσθενείας εἶνε καλή, καὶ ἀκριβῶς τοιαύτη, ὁποίαν ἐδικαιοῦτο νὰ τὴν περιμένῃ ἡ ἐπιστήμη ἀπὸ τὰς συνταγάς του.

Τὸ τελευταῖον τοῦτο ἦτο δυστυχῶς λίαν ἀληθές. Ἡ κατάστασις τῆς Ἀννιῶς ἔβαινεν ἀργὰ μὲν καὶ ἀπαρατηρήτως, ἀλλ' ὁλονὲν ἐπὶ τὰ χείρῳ. Καὶ ἡ παράτασις αὕτη τῆς ἀορίστου καχεξίας ἔκαμνε τὴν μητέρα μας ἄλλην ἐξ ἄλλης.

ΕΡΩΤΗΣΗ Να σχολιαστεί το συγκείμενο του αποσπάσματος, σε σχέση με τις απόψεις για την υγεία που πιστεύουν οι πολίτες του σύγχρονου πολιτισμένου κόσμου.

ΣΤ. Σε άρθρο σας σε Κυριακάτικη εφημερίδα, να εντοπίσετε τους λόγους που η ανθρώπινη υγεία επιδεινώνεται και τα μέτρα που πρέπει να λάβει μια δημοκρατική κοινωνία για την προστασία της υγείας των πολιτών της. (300-400 λέξεις)

ΔΙΔΑΣΚΩΝ ΓΙΑΝΝΗΣ ΑΘΑΝΑΣΙΑΔΗΣ

ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 

Έκθεση Γ΄ Λυκείου: Διατροφή & Υγεία

Ένας από τους πλέον βασικούς παράγοντες για τη διασφάλιση της υγείας των ατόμων είναι ο συνδυασμός συστηματικής άθλησης και ισορροπημένης υγιεινής διατροφής. Η απουσία σωματικής άσκησης και οι κακές διατροφικές συνήθειες οδηγούν στην αύξηση του σωματικού βάρους, καθώς και στη υπονόμευση της ορθής λειτουργίας του οργανισμού.

Το ζήτημα της παχυσαρκίας

Σήμερα, περισσότεροι από τους μισούς Ευρωπαίους ενήλικες είναι υπέρβαροι ή παχύσαρκοι. Εάν συνεχιστεί η κατάσταση αυτή, τα καρδιαγγειακά νοσήματα, ο διαβήτης και ορισμένα είδη καρκίνου θα απειλούν όλο και περισσότερο την ποιότητα ζωής μας, τη βιωσιμότητα των συστημάτων υγείας και τη ζωτικότητα της οικονομίας μας.

Επιπλέον, έχει κάνει την εμφάνισή της μια γενιά παιδιών με υψηλά ποσοστά παχυσαρκίας. Η γενιά αυτή κινδυνεύει με υποβαθμισμένη ποιότητα ζωής σήμερα αλλά και στο μέλλον. Τα παιδιά αυτά έχουν πολύ μεγάλες πιθανότητες να γίνουν παχύσαρκοι ενήλικες για όλη τους τη ζωή, εγκλωβισμένοι σε έναν φαύλο κύκλο. Επιπλέον, ως μελλοντικοί φορολογούμενοι, ίσως καταλήξουν να πληρώνουν περισσότερες ιατροφαρμακευτικές δαπάνες, καθώς τα συστήματα υγείας επιβαρύνονται όλο και περισσότερο με το αυξανόμενο κόστος των χρόνιων παθήσεων.

- Το θετικό στοιχείο είναι ότι όλες αυτές οι νόσοι είναι σε μεγάλο βαθμό προβλέψιμες. Μπορούμε επομένως να αποφύγουμε τις αρνητικές επιπτώσεις τους, καθώς είναι στενά συνδεδεμένες με τον τρόπο ζωής μας, κυρίως τη διατροφή και το βαθμό της σωματικής άσκησης. Αυτό σημαίνει ότι δεν χρειάζεται να περιμένουμε μια επιστημονική ανακάλυψη ή μια μαγική συνταγή για να μάθουμε τι πρέπει να κάνουμε. Θα έχουμε ήδη επιτύχει πολλά αν διασφαλίσουμε ότι τα παιδιά μας θα έχουν πρόσβαση σε ισορροπημένα και υγιεινά γεύματα στα σχολεία και στους παιδικούς σταθμούς, πίνουν πολύ νερό και ασκούνται τακτικά.

Παράλληλα, έχει εξίσου μεγάλη σημασία να τα προστατεύσουμε από την επιθετική διαφήμιση και να περιορίσουμε τον χρόνο που περνούν μπροστά σε κάθε είδους οθόνη, αξιοποιώντας ταυτόχρονα στο έπακρο τις δυνατότητες που προσφέρουν για την υγεία οι κινητές εφαρμογές και οι σύγχρονες τεχνολογίες εκπαίδευσης και ενημέρωσης των παιδιών σε θέματα υγιεινού τρόπου ζωής.

Πιθανά αίτια για τις επιζήμιες διατροφικές συνήθειες

- Σημαντικό ρόλο στην αλλοίωση των διατροφικών συνηθειών διαδραματίζει ο σύγχρονος τρόπος ζωής με τις πολλαπλές υποχρεώσεις και τους γοργούς ρυθμούς. Πλέον πολλές οικογένειες δεν μπαίνουν στη διαδικασία να μαγειρεύουν καθημερινά, ώστε να έχουν τον έλεγχο των τροφίμων που καταναλώνουν∙ πλέον είτε παραγγέλνουν φαγητό είτε τρώνε έξω, με αποτέλεσμα να καταφεύγουν σε ανθυγιεινές και παχυντικές επιλογές.

- Η διατροφή έχει γίνει στις μέρες μας αντικείμενο έντονης εμπορευματοποίησης με τις διάφορες εταιρείες να επιχειρούν να εκμεταλλευτούν την ανάγκη των ανθρώπων να ετοιμάζουν όλο και πιο γρήγορα τα γεύματά τους. Κυκλοφορούν έτσι επεξεργασμένα τρόφιμα, τα οποία με μια ελάχιστη προεργασία είναι έτοιμα προς κατανάλωση. Προπαρασκευασμένα, δηλαδή, γεύματα, τα οποία ενώ καλύπτουν το ζητούμενο της γρήγορης ετοιμασίας, δεν ανταποκρίνονται εντούτοις στο σημαντικότερο ζητούμενο της υψηλής διατροφικής αξίας και ποιότητας.

- Αρνητική είναι η επίδραση των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης και ειδικότερα των διαφημίσεων που προβάλλονται σε αυτά, εφόσον προωθούνται συνεχώς προϊόντα ή καταστήματα γρήγορου φαγητού που δεν αποτελούν προτάσεις ποιοτικής διατροφικής αξίας. Με γνώμονα το χρηματικό κέρδος και χωρίς να λαμβάνεται υπόψη ο αντίκτυπος στην υγεία των πολιτών, διαμορφώνεται μέσω των διαφημιστικών μηνυμάτων ένα διατροφικό πρότυπο εξαιρετικά επιζήμιο και ανθυγιεινό.

- Παρά το γεγονός ότι για χρόνια στη χώρα μας οι πολίτες ακολουθούσαν τη Μεσογειακή Διατροφή, που αποτελούσε ένα ιδανικό διατροφικό πρότυπο με άριστα οφέλη για την υγεία, παρατηρείται πλέον η απομάκρυνση από αυτό και η διαμόρφωση ενός νέου τρόπου διατροφής στο επίκεντρο του οποίου βρίσκεται η κατανάλωση κρέατος. Τα λαχανικά, τα φρούτα και τα όσπρια, που είναι τόσο ωφέλιμα, υποχώρησαν προς χάρη του κρέατος, η υπερβολική κατανάλωση του οποίου έχει οδηγήσει κατ' ανάγκη στη προσφορά ολοένα και χαμηλότερης ποιότητας προϊόντων. Η άλλοτε παραδοσιακή κτηνοτροφία έχει αντικατασταθεί από μια βιομηχανική παραγωγή που έχει αγγίξει φρενήρεις ρυθμούς και διοχετεύει στην αγορά κάκιστης ποιότητας κρέας. Έτσι, η επιλογή αυτή, που είναι ούτως ή άλλως επιζήμια, γίνεται αίφνης ακόμη πιο επικίνδυνη, αφού δεν υπάρχει λόγω της υπερβολικά αυξημένης ζήτησης η δυνατότητα να δοθεί έμφαση στην ποιότητα του προσφερόμενος κρέατος.

- Στην αλλοίωση των διατροφικών μας συνηθειών έχει συμβάλει φυσικά και η πληθώρα βιομηχανικά επεξεργασμένων τροφίμων που έχουν κατακλύσει την αγορά. Προϊόντα γεμάτα ζάχαρη και συντηρητικά που ξεγελούν τον καταναλωτή με τις σκοπίμως ελκυστικές συσκευασίες τους, εκμεταλλεύονται την προδιάθεση των ανθρώπων για ό,τι δίνει την εντύπωση του νόστιμου, παραγνωρίζοντας πλήρως κάθε έννοια διατροφικής αξίας. Ιδίως τα μικρά παιδιά που αγαπούν τα γλυκά τρόφιμα παρασύρονται στη συνεχή κατανάλωση τέτοιων προϊόντων, χωρίς να υποψιάζονται καν το πόσο επιζήμια είναι αυτά για την υγεία τους.

Ενώ παλαιότερα το ιδανικότερο επιδόρπιο ήταν κάποιο φρούτο εποχής, από τα τόσα που προσφέρει εν αφθονία η ελληνική γη, πλέον κάθε γεύμα συνοδεύεται από κάποιο βιομηχανικό προϊόν που έχει ως βάση του τη ζάχαρη.

Διατροφικές διαταραχές

Νευρική ανορεξία (κατά μεταφορά του ξένου όρου anorexia nervosa∙ ορθότερα ψυχογενής ανορεξία) η παθολογική αποστροφή προς το φαγητό, η οποία οφείλεται σε ψυχολογικά αίτια και μπορεί να οδηγήσει ακόμη και στον θάνατο.

Ψυχογενής βουλιμία: ακατάσχετη πείνα που οφείλεται σε ψυχοπαθολογικά αίτια. Το άτομο αφού καταναλώσει μεγάλες ποσότητες φαγητού, επιχειρεί κατόπιν να απαλλαγεί από τις περιττές θερμίδες είτε κάνοντας εμετό ή λαμβάνοντας καθαρτικά.

- Τα προβαλλόμενα πρότυπα ομορφιάς που δίνουν έμφαση στο αδύνατο σώμα -ιδίως σε ό,τι αφορά τις γυναίκες- προκαλούν έντονη ψυχολογική πίεση, κυρίως σε άτομα με χαμηλή αυτοεκτίμηση, τα οποία και καταλήγουν να επιχειρούν με ανορθόδοξους τρόπους την προσέγγιση αυτής της ιδεατής σωματικής εικόνας. Νεαρά άτομα, χωρίς να λαμβάνουν υπόψη τους τη ζημιά που προκαλούν στον οργανισμό τους, καταφεύγουν σε εξαντλητικές δίαιτες ή αποβάλλουν βιαίως το φαγητό που έχουν καταναλώσει, μόνο και μόνο για να χάσουν βάρος και να πλησιάσουν περισσότερο τα αδύνατα σώματα που κατακλύζουν τα περιοδικά μόδας και τις διαφημίσεις.

Έτσι, η εμφανώς επεξεργασμένη εικόνα των μοντέλων που εμφανίζονται στις διάφορες διαφημίσεις προϊόντων, έχει καταλήξει να αποτελεί το επιδιωκόμενο πρότυπο για πολλές νέες κοπέλες, οι οποίες είναι πρόθυμες να ταλαιπωρήσουν με κάθε πιθανό τρόπο τον εαυτό τους προκειμένου ν' αποκτήσουν σώμα αντίστοιχων αναλογιών.

- Υπεύθυνη για τις διατροφικές διαταραχές είναι και η τάση της κοινωνίας να αντιμετωπίζει με αρνητικό τρόπο τα υπέρβαρα άτομα. Τα δίχως ευαισθησία σχόλια συμμαθητών στο χώρο του σχολείου ή ακόμη και συνεργατών στο χώρο εργασίας, έχουν ιδιαίτερα έντονο αντίκτυπο στην ψυχολογία ενός ατόμου που για οποιονδήποτε λόγο είναι υπέρβαρο ή παχύσαρκο. Είναι αισθητή η απουσία της επιθυμητής εκείνης νοοτροπίας αποδοχής του άλλου ανθρώπου, χωρίς να λαμβάνεται υπόψη η εξωτερική του εμφάνιση.

Ενώ, θα πρέπει να σημειωθεί, πως σε περιπτώσεις που τα δηκτικά σχόλια των άλλων -ιδίως κατά την εφηβική ηλικία- είναι συνεχή, και δεν επέρχεται η έγκαιρη επέμβαση για την αποτροπή τους, οι επιπτώσεις στην ψυχολογία του υπέρβαρου ατόμου είναι συντριπτικές.

- Τα πρότυπα ομορφιάς και η αρνητική αντιμετώπιση από τον κοινωνικό περίγυρο, προστίθενται συχνά στην αίσθηση του υπέρβαρου ατόμου πως μόνο αν αποκτήσει ένα ιδανικό σωματικό βάρος θα μπορέσει να απολαύσει πλήρως τη ζωή -όπως θεωρεί ότι την απολαμβάνουν οι άλλοι-, κι αυτό το ωθεί κάποτε σε ακρότητες ως προς τις διατροφικές του συνήθειες, είτε γιατί θέλει να φτάσει πολύ γρήγορα στο επιθυμητό αποτέλεσμα είτε γιατί δεν μπορεί να ακολουθήσει ένα απολύτως ισορροπημένο διαιτολόγιο.

- Τα άτομα νέας ηλικίας θεωρούν πως πολλές πτυχές του βίου τους είναι άρρηκτα συνδεδεμένες με το σωματικό τους βάρος. Θεωρούν, λοιπόν, πως αναγκαία προϋπόθεση για την εύρεση ερωτικού συντρόφου, για τη δυνατότητα ουσιαστικής διασκέδασης, για την αύξηση των επαγγελματικών ευκαιριών, αλλά και για την απαλλαγή από την ειρωνική αντιμετώπιση των άλλων, είναι η με όποιο κόστος απόκτηση ενός αδύνατου σώματος.

Προτάσεις για την αντιμετώπιση του προβλήματος

- Απολύτως καίριας σημασίας για την αντιμετώπιση τόσο του ζητήματος της κακής διατροφής, όσο και των διατροφικών διαταραχών είναι η έγκαιρη και πλήρης ενημέρωση σχετικά με τα θέματα διατροφής και τη στενή διασύνδεση της σωματικής και πνευματικής υγείας με την υιοθέτηση ενός υγιεινού τρόπου διατροφής.

Ήδη από τις πρώτες τάξεις του σχολείου θα πρέπει να δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στην κατάλληλη παρουσίαση των ποικίλων ωφελειών που παρέχει η σωστή διατροφή, όπως και η ανάδειξη των συνεπειών που έχει η κατανάλωση τροφών κακής ποιότητας ή χαμηλής διατροφικής αξίας. Τα παιδιά θα πρέπει να μάθουν από μικρή ηλικία να προσπερνούν τα βιομηχανικά διατροφικά προϊόντα ως ολέθρια για την υγεία τους και να αποζητούν τις αγνές εκείνες τροφές που προσφέρει η γεωργική παραγωγή της χώρας. Τα φρούτα, τα λαχανικά, τα όσπρια, το ελαιόλαδο κ.λπ., θα πρέπει να λάβουν εκ νέου την πρωτοκαθεδρία στη διατροφή των ανθρώπων.

- Εκπαιδευτικοί και γονείς οφείλουν να συνεργαστούν με κοινό στόχο την εδραίωση μιας υγιούς αντίληψης απέναντι στο θέμα της διατροφής και της σωματικής άσκησης, προκειμένου οι νέες γενιές να μη βιώσουν τα δεινά που επιφέρει η καθιστική ζωή και η κακής ποιότητας διατροφή.

- Αντιστοίχως κοινός θα πρέπει να είναι κι ο αγώνας ευαισθητοποίησης σε ό,τι αφορά το θέμα της αποδοχής τόσο του άλλου ανθρώπου όσο και του εαυτού μας. Οι νέοι θα πρέπει εγκαίρως να κατανοήσουν πόσο στρεβλή είναι η εικόνα που προβάλλουν τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης για το ανθρώπινο σώμα και πόσο ελάχιστα αντιπροσωπεύει την πραγματικότητα. Τα δήθεν αψεγάδιαστα σώματα των μοντέλων που πρωταγωνιστούν στις διάφορες διαφημιστικές εκστρατείες, δεν αποτελούν για κανένα λόγο το υγιές σωματικό πρότυπο που οφείλουν να έχουν κατά νου οι νέοι∙ πρόκειται για μια επεξεργασμένη και παραποιημένη εικόνα που δεν πρέπει να επηρεάζει τον τρόπο που αντιλαμβάνονται οι ίδιοι το δικό τους σώμα.

Είναι απολύτως σημαντικό να μάθουν οι νέοι άνθρωποι να αποδέχονται τις όποιες ατέλειες του σώματός τους ως μέρος της υπόστασής τους. Η εξωτερική εμφάνιση δεν σχετίζεται με τα πλέον ουσιώδη και αξιόλογα στοιχεία ενός ανθρώπου, που είναι η ποιότητα του ήθους και της προσωπικότητάς του. Το τυχόν αυξημένο σωματικό βάρος δεν μπορεί και δεν πρέπει να αποτελεί το στοιχείο που καθορίζει τη ζωή τους και τον τρόπο που προσδιορίζουν τον εαυτό τους, εφόσον ό,τι πραγματικά έχει σημασία είναι η ποιότητα που έχουν ως άνθρωποι και η ειλικρίνεια των προθέσεών τους.

- Η ενημέρωση σχετικά με τις ορθές διατροφικές επιλογές και την αξία της σωματικής άσκησης, θα πρέπει να γίνεται κατά τρόπο τέτοιο που να τονίζει τα οφέλη για την υγεία του ατόμου, χωρίς ωστόσο να δίνεται η εντύπωση πως οι επιλογές αυτές αποσκοπούν στην απόκτηση μιας μη ρεαλιστικής σωματικής διάπλασης. Το ζητούμενο είναι η απόκτηση καλής φυσικής κατάστασης μέσα από την ήπια άθληση και την ισορροπημένη διατροφή. Σε καμία περίπτωση δεν αποτελεί ζητούμενο η προσέγγιση των κατασκευασμένων σωματικών προτύπων της βιομηχανίας της διαφήμισης.

- Στην προσπάθεια προώθησης πιο υγιεινών διατροφικών επιλογών αναγκαία κρίνεται και η παρέμβαση στα τρόφιμα που προσφέρονται προς κατανάλωση στο χώρο του σχολείου στους μαθητές. Είναι προφανώς αναποτελεσματικό το να παρουσιάζονται σε θεωρητικό επίπεδο τα οφέλη της υγιεινής διατροφής, τη στιγμή που οι μικροί μαθητές γνωρίζουν πως δεν μπορούν να βρουν καμία τροφή ανάλογης διατροφικής αξίας στο κυλικείο του σχολείου τους.

- Οι γονείς οφείλουν να συνειδητοποιήσουν το πόσο καταλυτικά επηρεάζουν τις διατροφικές συνήθειες των παιδιών τους. Κάθε τους ενέργεια και επιλογή, από το αν θα ετοιμάσουν οι ίδιοι το καθημερινό γεύμα των παιδιών τους, μέχρι τις δικές τους διατροφικές συνήθειες και προτιμήσεις, επιδρά στο πώς θα διαμορφωθεί η σχέση των παιδιών με τις διάφορες τροφές και το αν θα υιοθετήσουν τελικά ένα ορθό διατροφικό πρότυπο.

Το πρότυπο της Μεσογειακής Διατροφής

Η Μεσογειακή Διατροφή αναγνωρίζεται ως ένα πολυδιάστατο αγαθό, που περικλείει τη γεωργία και την αλιεία, τα αγροτικά προϊόντα και τρόφιμα, τις μεθόδους παραγωγής, την προετοιμασία των φαγητών, την ύπαιθρο, αλλά και τον ίδιο τον άνθρωπο, τις τοπικές κοινωνίες, που μαζεύονται όλοι μαζί γύρω από το τραπέζι για να φάνε, να γιορτάσουν, να μοιραστούν χαρές και λύπες, παραμύθια και θρύλους.

Η Μεσογειακή διατροφή είναι μια κοινωνική πρακτική, ένα σύνολο δεξιοτήτων, γνώσης, πρακτικών και παραδόσεων, που μεταδίδεται από γενιά σε γενιά, μέσα στο χρόνο και στο χώρο, παραμένοντας στενά συνδεδεμένη με την ιστορία και την παράδοση, τον πολιτισμό, τα ήθη και τα έθιμα. Μια ζωντανή πολιτιστική κληρονομιά, γεμάτη μνήμες, χρώματα, αρώματα και γεύσεις, που η κοινωνικότητα και το μοίρασμα είναι ο ακρογωνιαίος λίθος της.

Έχει τις ρίζες της στην περιοχή και στη βιοποικιλότητα, διασφαλίζει τη διατήρηση και συνέχιση παραδοσιακών δραστηριοτήτων και πρακτικών που έχουν σχέση με τη γεωργία και την αλιεία στις Μεσογειακές κοινότητες. Αναμφίβολα, τα γεωργικά προϊόντα με τις ιδιαίτερες θρεπτικές αξίες τους και τα συστατικά τους αποτελούν τη βάση της Μεσογειακής Διατροφής, αναπόσπαστο μέρος της οποίας είναι η παράδοση, ο πολιτισμός τα ήθη και έθιμα των λαών της λεκάνης της Μεσογείου που παράγουν και καταναλώνουν τα χαρακτηριστικά της γεωργικά προϊόντα, όπως το ελαιόλαδο, τα φρούτα και λαχανικά, τα δημητριακά, τα όσπρια, τα ψάρια.

- Η Μεσογειακή Διατροφή χαρακτηρίζεται σαν ένα διατροφικό πρότυπο που έχει παραμείνει σταθερό στο χρόνο και τον χώρο, που αποτελείται κυρίως από ελαιόλαδο, δημητριακά, φρέσκα ή αποξηραμένα φρούτα και λαχανικά, μέτρια ποσότητα ψαριών, γαλακτοκομικών προϊόντων και κρέατος, καθώς επίσης και από πολλά καρυκεύματα και μπαχαρικά, που όλα συνοδεύονται από κρασί ή αφεψήματα, με σεβασμό πάντοτε στις θρησκευτικές επιταγές της κάθε κοινότητας.

- Άσκηση. Η τακτική άσκηση μέτριας έντασης (τουλάχιστον 30 λεπτών κάθε μέρα) είναι βασικό συμπλήρωμα για την ισορροπία του ενεργειακού ισοζυγίου, για τη διατήρηση μια καλής φυσικής κατάστασης και σωματικού βάρους, αλλά και για πολλά άλλα οφέλη στην υγεία του ατόμου. Το περπάτημα, το ανεβοκατέβασμα σκαλοπατιών έναντι χρήσης ανελκυστήρα, οι δουλειές του νοικοκυριού, κι άλλες ασχολίες είναι απλοί και εύκολοι τρόποι άσκησης. Οι υπαίθριες δραστηριότητες στον ελεύθερο χρόνο, οι οποίες μπορούν εύκολα να συμπεριλάβουν και τη συμμετοχή φίλων για να γίνουν πιο διασκεδαστικές, οδηγούν στην ενδυνάμωση των σχέσεων της κοινότητας.

- Ξεκούραση. Η σωστή ξεκούραση είναι επίσης κομμάτι ενός υγιεινούς και ισορροπημένου τρόπου ζωής.

(από την ιστοσελίδα https://latistor.blogspot.com/)

2. ΘΕΜΑ - ΕΥΡΩΠΑΪΚΉ ΕΝΩΣΗ

ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ

Η κυριαρχία των Ευρωπαίων εκπολιτιστών

Η φράση «είμαι Ευρωπαίος» θα ηχούσε πολύ παράξενα πριν από μερικούς αιώνες, όταν το μόνο που συνέδεε τους κατοίκους της ηπείρου μας ήταν ο χριστιανισμός -η «ευρωπαϊκή ταυτότητα» είναι ιδέα πολύ μεταγενέστερη. Χριστιανοί λοιπόν, όχι Ευρωπαίοι. Και ως καλοί χριστιανοί είχαν βεβαίως καθήκον να προστατεύσουν την ανθρωπότητα από τους αιρετικούς, τους άπιστους και τους ειδωλολάτρες· και φυσικά να την εκχριστιανίσουν. Αυτό ήταν άλλωστε το ιδεολογικό υπόβαθρο που στήριξε τις κατακτητικές τους εξορμήσεις: τις κατακτήσεις των σλαβικών χωρών από τους τεύτονες ιππότες· την προς Ανατολάς επέκταση της γερμανικής φεουδαρχίας· τις σταυροφορίες· την απώθηση των Αράβων από την Ιβηρική χερσόνησο και τη Σικελία· την κατάκτηση του νέου κόσμου.

Όταν πια κλείνει θριαμβευτικά ο 15ος αιώνας, όταν με τις επιστημονικές ανακαλύψεις και εφαρμογές οι Ευρωπαίοι αποκτούν συνείδηση της τεχνολογικής (και πολεμικής) υπεροχής τους και έτσι αποφασίζουν ότι η ήπειρός τους είναι το κέντρο του κόσμου, όταν με την Αναγέννηση αποκτούν την αίσθηση και μιας υπεροχής στα γράμματα και στις τέχνες, τότε η χριστιανική αυτοσυνειδησία τους εμβολιάζεται με την ιδέα ενός κοινού ευρωπαϊκού πολιτισμού. Στο εξής θα κατακτούν όχι μόνο για να εκχριστιανίσουν αλλά και για να «εκπολιτίσουν» -δια πυρός και σιδήρου, βεβαίως, αλλά αυτό είναι άλλο θέμα.

Με την πάροδο των αιώνων η πολιτισμική διάσταση των ιδεών αυτών συγκάλυψε σιγά σιγά τη θρησκευτική. Οι Ευρωπαίοι έφθασαν έτσι να θεωρούν ότι εκείνο που ξεχώριζε στην Ευρώπη από τον υπόλοιπο κόσμο ήταν όχι μόνο η θρησκεία της, αλλά και ο πολιτισμός της και η εκπολιτιστική της αποστολή. Είναι ένα από τα τρία ιδεολογήματα που διαμορφώθηκαν από τον 16ο αιώνα ως τα μέσα του 19ου και στήριξαν την εκκολαπτόμενη ευρωπαϊκή ταυτότητα. Το πρώτο εξιδανίκευε την πρόοδο της επιστήμης και της γνώσης· το άλλο την παραγωγικότητα και τον πλούτο, που καθιερώθηκαν έτσι ως αυθύπαρκτες πολιτισμικές αξίες· το τρίτο, αυτό που αναφέραμε, συνέδεσε αυτές τις αξίες, όλες μαζί, με τον ευρωπαϊκό πολιτισμό. Ας τα δούμε τώρα από κοντά ένα προς ένα.

Στην εξιδανίκευση της επιστημονικής προόδου συνετέλεσαν απλουστευμένες πεποιθήσεις και αξίες τόσο του χριστιανισμού, κυρίως προτεσταντικού, όσο και του ορθολογισμού. Οι μεν χριστιανοί έφθασαν να πιστεύουν ότι η θεία βούληση οδηγεί τον άνθρωπο στην επιστημονική ανακάλυψη και στη συνεχή διεύρυνση των γνώσεών του· οι δε ορθολογιστές θεώρησαν ότι προς τις κατευθύνσεις αυτές οδηγούν νομοτελειακώς τον άνθρωπο οι υλικές αναγκαιότητες αλλά και η ίδια η φύση του. Έτσι, μέσω του Θεού ή της Φύσης, η επιστημονική πρόοδος προάγεται σε αυτούσια αξία, πολιτισμική και εν πολλοίς ηθική. Αυτή η εξιδανίκευση, έπειτα από μια μακρότατη ιστορική διεργασία, γίνεται πλέον κοινός τόπος το 19ο αιώνα....

Το δεύτερο ιδεολόγημα που συνδιαμόρφωσε την ευρωπαϊκή ταυτότητα προεκτείνει το προηγούμενο. Οι Ευρωπαίοι του 18ου και του 19ου αιώνα βλέπουν την επιστημονική πρόοδο να οδηγεί στην τεχνική, και θεωρούν ότι αυτή με τη σειρά της οδηγεί στην παραγωγικότητα και τελικώς στην υλική πρόοδο και στην οικονομική ανάπτυξη. Ως εδώ σωστά. Αλλά από εδώ και πέρα αρχίζει ο εξιδανικευτικός, απλουστευτικός συλλογισμός. Αφού η πρόοδος της επιστήμης και της γνώσης είναι νομοτελειακώς προκαθορισμένες, παρομοίως προκαθορισμένες είναι και οι συνέπειές τους, δηλαδή η τεχνολογία, η παραγωγικότητα, η υλική πρόοδος, ο πλούτος. Άρα είναι τα δώρα του Θεού ή της Φύσης που ο άνθρωπος μπορεί αλλά και οφείλει να αξιοποιήσει.

Έτσι λοιπόν εξιδανικεύτηκαν και «ηθικοποιήθηκαν» η παραγωγικότητα και η παραγωγή, η υλική ευημερία και ο πλούτος· και καθιερώθηκαν ως αυθύπαρκτες πολιτισμικές αξίες, ως βασικά στοιχεία του συστήματος αξιών του «πολιτισμένου κόσμου». Ο πολιτισμός της επιστήμης και της τεχνικής, δηλαδή ο ευρωπαϊκός πολιτισμός ταυτίστηκε έτσι με τον πλούτο. Αντιθέτως, η επιστημονική και πολιτισμική αδράνεια ταυτίστηκε με την οικονομική υπανάπτυξη και με τη βαρβαρότητα· χαρακτηριστικά του «κόσμου των αγρίων» της Αφρικής και της Ασίας, τον οποίο οι Ευρωπαίοι του 19ου αιώνα ανέλαβαν να εκπολιτίσουν με τη νέα αποικιακή τους εξάπλωση.

«Πλουτίστε!», η περίφημη παρότρυνση του Guizot προς τους συμπατριώτες του, συνοδευόταν από μια συμπληρωματική παραίνεση, ευγενέστερη: «Φωτίστε, πλουτίστε, καλυτερεύστε την ηθική και υλική κατάσταση της Γαλλίας μας». Ο Διαφωτισμός, ο πλούτος, η ηθική. Ήταν ο απόηχος του αιώνα των Φώτων· ήταν οι προτεσταντικές ιδέες του Γκιζό· ήταν όμως επιπλέον και η βιομηχανική επανάσταση που, δένοντας οριστικά την επιστήμη με την τεχνολογία και με την οικονομία, είχε πλέον επιβάλλει ένα τρόπο σκέψης υλιστικό και χρησιμοθηρικό - και ένα αντίστοιχο αξιακό σύστημα....

Έτσι φθάνουμε στο τρίτο ιδεολόγημα που στήριξε την εκκολαπτόμενη ευρωπαϊκή ταυτότητα. Ήταν η ακλόνητη, σχεδόν μεταφυσική, πεποίθηση των ανθρώπων που ανήκαν στις ανώτερες ευρωπαϊκές τάξεις ότι είχαν μια ιερή εκπολιτιστική αποστολή, δεδομένη από τη Θεία Πρόνοια ή από την ίδια τη φυσική ανωτερότητα αυτών των ιδίων και του πολιτισμού τους. Αυτή είναι άλλωστε η νέα ιδεολογική θεμελίωση της αποικιακής πολιτικής των Δυνάμεων. Την ιδεολογία αυτή εκφράζει αποκαλυπτικά η συγγραφή του Jules Ferry, πρωθυπουργού της Γαλλίας στα 1880 -όπως την αντανακλά και η γλώσσα της εποχής, με τις κοινοτοπίες της. Στα επίσημα κείμενα του 19ου αιώνα φράσεις όπως «η πολιτισμένη Ευρώπη» ή «τα πολιτισμένα έθνη» επαναλαμβάνονται μέχρι ναυτίας. Στο διπλωματικό λεξιλόγιο εξάλλου καθιερώνεται η φράση «θέμα ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος»· και ένα θέμα δεν είναι «ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος»· παρά μόνο όταν αφορά τις μεγάλες δυνάμεις ή, έστω, τα «πολιτισμένα έθνη».

Αυτή ήταν λοιπόν η συλλογική ταυτότητα που οι Ευρωπαίοι ανέπτυξαν μαζί με το νέο, βιομηχανικό πολιτισμό τους. Εκλογίκευσαν έτσι και νομιμοποίησαν μια παγκόσμια εξουσιαστική ιεραρχία -με την Ευρώπη τους στην κορυφαία θέση.

Γ. Β. Δερτιλής-Από τον ημερήσιο Τύπο

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1. Να δοθούν συνοπτικά οι όψεις της Ευρωπαϊκής ταυτότητας από το 18ο αιώνα και εξής (80-90 λέξεις)
2. «...η βιομηχανική επανάσταση που, δένοντας οριστικά την επιστήμη με την τεχνολογία και με την οικονομία, είχε πλέον επιβάλλει ένα τρόπο σκέψης υλιστικό και χρησιμοθηρικό - και ένα αντίστοιχο αξιακό σύστημα....» Να σχολιαστεί το νόημα της παραπάνω φράσης σε 80 λέξεις.
3. Υπάρχουν στο κείμενο σημεία που δείχνουν την ειρωνεία του αρθρογράφου. Να τα βρείτε και να τα σχολιάσετε.

• «Έτσι φθάνουμε...έστω, τα «πολιτισμένα έθνη». Για ποιο πράγμα και με ποιους τρόπους, προσπαθεί να πείσει ο συντάκτης του κειμένου στο απόσπασμα
• Σε άρθρο σας σε εφημερίδα να σχολιάσετε τα χαρακτηριστικά της Ευρωπαϊκής ταυτότητας που αναδεικνύονται στο κείμενο και με ποιους τρόπους αυτά τα χαρακτηριστικά θα μπορούσαν να βελτιώσουν την ποιότητα ζωής όλων των ανθρώπων εντός και εκτός Ευρώπης (300-400 λέξεις)

6. ΚΕΙΜΕΝΟ

Τη στήριξή του στην Ελλάδα, «την κοιτίδα του ευρωπαϊκού πολιτισμού» καταθέτει ο Γερμανός νομπελίστας συγγραφέας, Γκύντερ Γκρας, στο ποίημα του αποδοκιμάζοντας την πολιτική που άσκησε η Ευρώπη σε βάρος της Ελλάδας στα χρόνια της οικονομικής κρίσης

Ντροπή της Ευρώπης

Κοντά στο χάος, διότι δεν ταιριάζει στις αγορές.

Αποστασιοποιήθηκες από τη χώρα που σου έδωσε ρίζες.

Ό,τι αναζήτησες με την ψυχή σου, έκρινες πως κατέκτησες.

Και τ' αξιολόγησες μ' αξία απολειφαδιού.

Σαν γυμνή ταπεινωμένη, διαπομπεύουν τη χώρα τούτη,

μα παροιμία δίδασκε να της χρωστάς ευγνωμοσύνη.

Καταδικασμένη στη φτώχεια, χώρα με πλούτο

που διακοσμεί μουσεία, με ανοίκεια και λάθρα λάφυρα.

Ορδές επέδραμαν με όπλων βία

στ' αγιασμένα νησιά σου, κρατούσαν τον Χαΐδερλιν στων στολών τις τσέπες.

Χώρα έγινες ανεπιθύμητη, ενώ Συνταγματάρχες σου

γίναν καλοδεχούμενοι σύμμαχοι.

Χώρα αποκαθηλωμένη από δικαιώματα, στημένη από ισχυρογνώμονες,

αυστηρά και δίχως έλεος.

Αντιστέκεται μαυροντυμένη η Αντιγόνη και στο πανελλήνιο

πένθος φέρει ο λαός, αυτός που κάποτε ήταν ξένιος.

Μακρά απ' τα σύνορα οι οικείοι του Κροίσου κόμισαν ό,τι έλαμπε χρυσό

κι εσύ τα δέχθηκες στα κελάρια σου.

Πιες! Επιτέλους πιες! Οικτίρουν οι υποτακτικοί των επιθεωρητών

αλλά οργίλος ο Σωκράτης πετά το ποτήρι γεμάτο.

Βλασφημούν σε μεικτή χορωδία την ουσία και τον λόγο σου,

ενώ οι θεοί ξεσηκώνονται όταν τους εξορίζεις απ' τον Όλυμπο...

Δίχως φιλότιμο θα μαραθείς δίχως τη χώρα τούτη,

το πνεύμα που σε εμπνεύστηκε Ευρώπη...

ΕΡΩΤΗΣΗ Τα χρονικά επίπεδα στα οποία αναφέρεται το ποίημα αντιδιαστέλλονται στο συγκείμενο του ποιητικού υποκειμένου . Να σχολιάσετε αυτές τις αντιθέσεις.

ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ - Ευρωπαϊκή Ένωση

Θετικές προοπτικές (συνέπειες) από την ένταξη της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Ένωση

Οικονομία: Διάθεση των ελληνικών προϊόντων σε μια ευρύτερη αγορά. Παροχή τεχνογνωσίας από τις οικονομικά ισχυρές χώρες. Ευχερής και χωρίς περιορισμούς (κατάργηση δασμών) διακίνηση των προϊόντων από χώρα σε χώρα , εκπόνηση και εφαρμογή κοινών προγραμμάτων οικονομικής ανάπτυξης , ανταλλαγή εμπειριών , κατασκευή και χρηματοδότηση έργων υποδομής, καθιέρωση κοινών μέσων συναλλαγής (κοινού νομίσματος), ελεύθερη μετακίνηση πολιτών για ανεύρεση εργασίας. Αποτελεσματική αντιμετώπιση των οικονομικών προβλημάτων , καθώς οι προσπάθειες και οι αγώνες θα είναι κοινοί.

Πολιτικός τομέας : α. Διεύρυνση της δημοκρατικής λειτουργίας του πολιτεύματος. Με δεδομένο το υψηλό επίπεδο πολιτικής και πολιτιστικής ανάπτυξης της Ευρώπης , η Ένωση αποτελεί εγγύηση ομαλής πολιτικής ζωής , με σεβασμό στις αρχές της ελευθερίας και της δημοκρατίας και κατοχύρωση των ανθρώπινων δικαιωμάτων.

β. Τα υπερεθνικά όργανα της Ενωμένης Ευρώπης, όπως η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, έχουν ως στόχο την αντιμετώπιση κοινών προβλημάτων, αλλά και την κατοχύρωση της δικαιοσύνης για κάθε πολίτη όταν αισθάνεται ότι αδικείται στο πλαίσιο του εθνικού του κράτους.. γ. Η ενίσχυση του πολιτικού κύρους της Ελλάδας και η εφαρμογή κοινής εξωτερικής πολιτικής , για την προαγωγή της ειρήνης και της ασφάλειας στην Ευρώπη και την υφήλιο. Η Ελλάδα στο πλαίσιο της Ευρωπαικής Ένωσης δε φοβάται για τις επεκτατικές βλέψεις των γειτόνων της.

Κοινωνικός τομέας: Η διεύρυνση των κοινωνικών δικαιωμάτων με την προσαρμογή τους στα ευρωπαϊκά δεδομένα. Η χάραξη κοινής ευρωπαϊκής πολιτικής για την καταπολέμηση αρνητικών φαινομένων όπως η οικολογική καταστροφή, η βία , το έγκλημα , τα ναρκωτικά, η τρομοκρατία.

Πολιτιστικός τομέας: Μεταλαμπάδευση στην Ευρώπη των διαχρονικών αξιών του Ελληνισμού. Οι πολιτιστικές ανταλλαγές επίσης θα συμβάλλουν στην άμβλυνση των αντιθέσεων και στην ανάπτυξη κοινής ευρωπαϊκής συνείδησης. Η αναγνώριση ακόμα του δικαιώματος κάθε λαού να έχει την ιστορία , τις παραδόσεις , τη γλώσσα, τη θρησκεία, τον πολιτισμό του θα βοηθήσει στη διατήρηση της εθνικής φυσιογνωμίας των κρατών- μελών . Η κοινότητα δηλαδή , χωρίς να περιορίζει την πολιτιστική και γλωσσική ποικιλομορφία των μελών της, τους παρέχει κοινή ταυτότητα και τους εξασφαλίζει μεγαλύτερη αλληλεγγύη και αμοιβαία υποστήριξη.

Εκπαίδευση: ανταλλαγές σε θέματα οργάνωσης και περιεχομένου.

Αρνητικές προοπτικές από την ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση

Οικονομικός τομέας: Είναι πιθανή η εξάρτηση της ελληνικής οικονομίας από τα ξένα κέντρα , καθώς ο ανταγωνισμός θα είναι ιδιαίτερα οξύς. Η αδυναμία αυτόνομης οικονομικής πορείας και των μικρών επιχειρήσεων να αντεπεξέλθουν στον ανταγωνισμό.

Πολιτικός τομέας : Κίνδυνος υπερσυγκεντρωτισμού της εξουσίας από ορισμένες ισχυρές χώρες και αποδυνάμωση της πολιτικής αυτονομίας των εθνικών κυβερνήσεων των κρατών-μελών. Πολιτικοί τριγμοί δημιουργούνται στη Ευρώπη εξαιτίας του μεταναστευτικού κύμα τος από τα κράτη του Τρίτου κόσμου προς την ευρωπαϊκή ήπειρο .

Πολιτιστικός τομέας: Ανεξέλεγκτη εισροή χαμηλής ποιότητας ξενικών πολιτιστικών στοιχείων. Κίνδυνος πολιτιστικής αλλοτρίωσης και ισοπέδωσης της ιδιαιτερότητας κάθε χώρας. Ελλοχεύει ο κίνδυνος διαμόρφωσης μιας απρόσωπης και μαζικής «πανευρωπαϊκής »κουλτούρας που θα ισοπεδώσει τις πολιτιστικές ιδιαιτερότητες κάθε ξεχωριστού λαού. Δοκιμασία και απειλή γλώσσας, Ορθοδοξίας , ηθών και εθίμων, μορφών τέχνης (μουσική).

Κοινωνικός τομέας Αλλαγές στις διαπροσωπικές σχέσεις (ορθολογιστικές, ιδιοτελείς) στην ψυχαγωγία, στον τρόπο σκέψης και συμπεριφοράς ατόμων.

Η προσφορά της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Ένωση

-Η Ελλάδα αποτελεί διαχρονικό σύμβολο που συνδέει το σύγχρονο ευρωπαϊκό με τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό. Η Ελλάδα επίσης σήμερα, διαθέτει ένα αξιόλογο πνευματικό δυναμικό (Γράμματα, Επιστήμες, Τέχνες), όπως αποδεικνύουν οι βραβεύσεις και οι διακρίσεις τους σε παγκόσμιο επίπεδο.

-Ο ελληνικός τρόπος ζωής και οι αξίες του , μπορούν να προσφέρουν πολλά στους ευρωπαϊκούς λαούς αντισταθμίζοντας το δυτικοευρωπαϊκό πνεύμα του πιεστικού ορθολογισμού με την αμεσότητα και τον αυθορμητισμό που προβάλλει η δική μας πολιτιστική ταυτότητα .Οι σχέσεις των ευρωπαϊκών κρατών 

- Στόχοι Ευρωπαϊκής Ένωσης

-Οι σχέσεις των ευρωπαϊκών κρατών πρέπει να διέπονται από πνεύμα ισοτιμίας , αμοιβαίου σεβασμού, κατανόησης και αλληλεγγύης, διαφορετικά αυτό το υπερεθνικό σύνολο υπάρχει κίνδυνος να μετατραπεί σ' έναν οργανισμό , όπου οι ισχυρότεροι θα επιβάλουν τη θέλησή τους και θα εκμεταλλεύονται τους ασθενέστερους.

-Η ενωμένη Ευρώπη δεν μπορεί να χωρίζεται σε ισχυρά και αδύναμα κράτη και δεν πρέπει να ανέχεται την περιθωριοποίηση των δεύτερων από τα πρώτα. Μέλημά της πρέπει να είναι η κοινή ανάπτυξη μέσα σε κλίμα ομόνοιας, συνεργασίας, και αλληλεγγύης. Επίσης στον ευρωπαϊκό πολιτισμό αρμόζει η πολιτισμική πολυφωνία.

-Απαιτείται συνεπώς η σύνθεση των επιμέρους ενικών πολιτισμών και όχι η ισοπέδωση τους . Στο ευρωπαϊκό πολιτισμικό μωσαϊκό έχουν θέση όλοι οι λαοί και είναι απαραίτητη η διαφύλαξη της εθνικής κα; πολιτισμικής τους ιδιαιτερότητας.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να στοχεύει :

-Στην αλληλεγγύη , τη συνοχή, την κοινωνική δικαιοσύνη.

-Στη διασφάλιση της δημοκρατίας στο σεβασμό των ατομικών δικαιωμάτων των αρχών της πολιτισμικής σύνθεσης των κοινωνιών.

- Στην αποκέντρωση στη λήψη των αποφάσεων (να μην λαμβάνονται μόνο από τα κέντρα εξουσίας) με ενεργό συμμετοχή του Ευρωπαίου πολίτη.

-Στην ανάπτυξη με ανθρωποκεντρική διάσταση (υλική και πνευματική ευημερία ανθρώπου), δίχως τεχνοκρατική αντίληψη , με σεβασμό στην ποιότητα ζωής , το φυσικό περιβάλλον, την ενίσχυση του κράτους πρόνοιας.

-Στην ενδυνάμωση των θεσμών μιας ισότιμης (πολιτικής, οικονομικής κ.λ.π) συνεργασίας, δίχως ηγεμονισμούς των ισχυρών χωρών.

-Στην ανάπτυξη σχέσεων φιλίας και συνεργασίας με όλες τις χώρες και στην προσπάθεια κατάπαυσης των εστιών πολέμου και στην ανάληψη ειρηνικών πρωτοβουλιών για την παγίωση της ειρήνης.

ΘΑΝΑΤΙΚΗ ΠΟΙΝΗ

ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ-ΘΑΝΑΤΙΚΗ ΠΟΙΝΗ

Από την ιστοσελίδα https://curia.gr/

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Μία γνωστή ρήση υποστηρίζει ότι : «ο άνθρωπος είναι φτιαγμένος για το μεγαλύτερο καλό αλλά και το μεγαλύτερο κακό συγχρόνως» και μία περίπτωση καταφανούς απόδειξής του είναι η θανατική ποινή. Οι ανθρώπινες κοινωνίες σε όλα τα στάδια της ιστορικής εξέλιξής τους, συνοδεύονται από τη βία και το έγκλημα ενώ η αντιμετώπισή τους καθώς και η τιμωρία των εγκληματιών αποτέλεσαν ζητήματα προβληματισμού από πολύ νωρίς.

Η θανατική ποινή ως μέσο κολασμού που απειλούσε τα βαρύτερα των εγκλημάτων έχει μια μακραίωνη ιστορία καθώς αναφορές της υπάρχουν στις πρώτες ανατολικές θρησκείες, στην Ελληνική μυθολογία, συνεχίζει στο Μεσαίωνα και σε εποχές που η προστασία της ανθρώπινης ζωής δεν θεωρούνταν αυτονόητη και φτάνει μέχρι τη σημερινή εποχή όπου πλέον η ανθρώπινη ζωή έχει αποτελέσει αναμφισβήτητο πανανθρώπινο δικαίωμα, αναφαίρετο και κατοχυρωμένο τόσο συνταγματικώς όσο και με αμέτρητες διεθνείς συμβάσεις.

Η εφαρμογή της θανατικής ποινής ή όχι αποτελεί μέχρι σήμερα ένα αμφιλεγόμενο ζήτημα της αντεγκληματικής πολιτικής που διχάζει κοινή γνώμη, πολιτικούς και επιστήμονες. Συγκεκριμένα η θανατική ποινή τυγχάνει υποστήριξης από μεγάλη μερίδα πολιτών καθώς θεωρείται σύμβολο ασφάλειας αλλά και βέβαιος τρόπος περιστολής της εγκληματικότητας. Όσον αφορά τους πολιτικούς, αντιμετωπίζουν το θέμα βάση των ιδεολογικών αντιλήψεων που εκφράζει το πολιτικό κόμμα στο οποίο ανήκουν ενώ οι επιστήμονες προσπαθούν να λύσουν το ζήτημα χρησιμοποιώντας ένα συνδυασμό επιχειρημάτων από επιστήμες όπως η στατική, η ψυχολογία ,οι ηθικές-ανθρωπιστικές επιστήμες κ.α. καταλήγοντας εν τέλει να παραμένουν χωρισμένοι στους υποστηρικτές της και σε αυτούς που τάσσονται υπέρ της κατάργησής της.

Στις σύγχρονες κοινωνίες λοιπόν, παρά τους τόσους αγώνες ανά τους αιώνες και την αναγνώριση πλέον της ζωής ως υπέρτατο δικαίωμα και προϋπόθεση για την ύπαρξη όλων των υπολοίπων, χαρακτηριστικό που οδηγεί πολλούς στο να το αποκαλούν «φυσικό δικαίωμα», η θανατική ποινή συνεχίζει να εφαρμόζεται, κυρίως σε πολλές πολιτείες των ΗΠΑ και σε πολλές ανατολικές χώρες ενώ στην Ευρώπη έχει πλέον καταργηθεί και αποτελεί παρελθόν. Με το άρθρο 2 της ΕΣΔΑ καθιερώνεται η απόλυτη προστασία του δικαιώματος της ζωής κάθε ανθρώπου και με την έννοια ότι κάθε κράτος θα πρέπει αφενός να θεσπίζοντας νόμους να απαγορεύει την επιβολή της θανατικής ποινής από τα κρατικά όργανα και αφετέρου να λαμβάνει τα κατάλληλα μέτρα ώστε να προστατεύει τους πολίτες του από οποιονδήποτε επιβουλεύεται τη ζωή τους. Επίσης σύμφωνα με την παράγραφο 2 του αρ. ΙΙ-62 «κανείς δεν μπορεί να καταδικαστεί στην ποινή του θανάτου ούτε να εκτελεστεί».

Στη χώρα μας, ο τελευταίος Έλληνας πολίτης εκτελέστηκε το 1972 μετά από καταδίκη του σε θανατική ποινή για ποινικό αδίκημα. Ήταν η τελευταία εκτέλεση που έλαβε χώρα σε ελληνικό έδαφος καθώς από το 1974 και μετά η θανατική ποινή δεν ξαναεφαρμόστηκε μέχρι που καταργήθηκε με νόμο το 1994 και συνταγματικά το 2001 με το άρθρο 7 παρ.2 όπου η αντίστοιχη διάταξη διατυπώνεται ως εξής: «Θανατική ποινή δεν επιβάλλεται εκτός από τις περιπτώσεις που προβλέπονται στο νόμο για κακουργήματα τα οποία τελούνται σε καιρό πολέμου και σχετίζονται με αυτόν».

ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΑ ΥΠΕΡ ΤΗΣ ΘΑΝΑΤΙΚΗΣ ΠΟΙΝΗΣ

Παρά τα όσα αναφέρθηκαν ανωτέρω, σε πολλές δημοκρατικές χώρες σήμερα καθώς και στην Ελλάδα αρκετές φορές επανέρχεται στο προσκήνιο το συγκεκριμένο θέμα καθώς πολλοί είναι αυτοί που υποστηρίζουν την επαναφορά της εφαρμογής της θανατικής ποινής ως μέσο κολασμού με τα κυριότερα επιχειρήματά τους να συνοψίζονται στα εξής:

Α) Η θανατική ποινή έχει απίστευτη εκφοβιστική και προληπτική δύναμη καθώς ο φόβος της ποινής του θανάτου αποθαρρύνει τον εγκληματία από την τέλεση εγκλήματος .Πολλοί επιστήμονες αναφέρουν ότι ακόμα και η φυλάκιση και οι λοιπές ποινές που επιβάλλονται από το ποινικό μας σύστημα λειτουργούν αποθαρρυντικά για τους μελλοντικούς εγκληματίες πόσο μάλλον η γνώση ότι μετά την τέλεση της πράξης , τους περιμένει η εκτέλεση. Αν λοιπόν τιμωρούνταν τόσο αυστηρά κάποια εγκλήματα πολλοί που τώρα προβαίνουν στην τέλεση αυτών σίγουρα θα αποθαρρύνονταν.

Β) Η ισάξια ανταπόδοση είναι η μόνη που αρμόζει σε άτομα που έχουν αφαιρέσει κάποια ανθρώπινη ζωή αλλά και σε περιπτώσεις άλλων εγκλημάτων που πλήττουν σοβαρά μια ανθρώπινη ζωή όπως είναι οι βασανισμοί, οι βιασμοί , η παιδεραστία, η εμπορία ναρκωτικών κ.ά. Πώς αλλιώς θα μπορούσαν να τιμωρηθούν τέτοιοι εγκληματίες που τυγχάνουν της κατακραυγής του κόσμου και συχνά χαρακτηρίζονται από την κοινή γνώμη ως «ανθρωπόμορφα τέρατα» αν όχι με την εσχάτη των ποινών που είναι η ποινή του θανάτου;

Γ) Η δικαίωση της οικογένειας του θύματος, επέρχεται μόνο με τη θανάτωση του δράστη. Κυρίως σε περιπτώσεις δολοφονιών, πέρα από την τιμώρηση του δράστη ένα σημαντικό ζήτημα που προκύπτει είναι και η δικαίωση των συγγενών και του άμεσου οικογενειακού περιβάλλοντος του θύματος οι οποίοι είναι πολύ πιθανόν να ζητούν εκδίκηση. Στην περίπτωση αυτή η θανατική ποινή έχει διπλό ρόλο καθώς και ανακουφίζει ψυχικά την οικογένεια του θύματος αλλά και αποφεύγονται έτσι φαινόμενα αυτοδικίας που παρατηρούνται πολύ συχνά σε τέτοιες περιπτώσεις και μπορεί να καταλήγουν σε έναν αιματηρό κύκλο αντεκδίκησης.

Δ) Η ισόβια κάθειρξη (που είναι 20 χρόνια) που απειλεί σήμερα τα βαρύτερα των εγκλημάτων δεν εγγυάται ότι ο δράστης δεν θα ξαναπροβεί στην τέλεση του ίδιου εγκλήματος. Εις επίρρωση ανάλογα με την κοινωνική και οικονομική δύναμη που διαθέτει ο δράστης, παρατηρείται το φαινόμενο η ισόβια κάθειρξη να μετατρέπεται ή να εξαγοράζεται με αποτέλεσμα ο δράστης μέσα σε λίγα χρόνια να είναι πάλι ελεύθερος και σε μεγάλο βαθμό να παραμένει ατιμώρητος. Ο εγκλεισμός κάποιου στη φυλακή ακόμη και αν είναι για όλη του τη ζωή (περιπτώσεις καταδίκης σε δις και τρις ισόβια) δεν μπορεί να εγγυηθεί ότι ο δράστης δεν θα διαπράξει το ίδιο έγκλημα και μέσα στη φυλακή αλλά ούτε και μπορεί να αποκλείσει το ενδεχόμενο μιας πιθανής απόδρασής του. Η θανατική ποινή είναι η μόνη ποινή που μπορεί να εγγυηθεί τη σίγουρη τιμωρία του δράστη χωρίς να αφήνει κανένα περιθώριο αλλά είναι και η μόνη περίπτωση που οι εγκληματίες στέκονται ισάξια απέναντι στο νόμο, ανεξάρτητα από το ποιοι είναι.

Ε) Η θανατική ποινή, με την προϋπόθεση ότι αυτή γίνεται άμεσα, δεν επιβαρύνει το κράτος οικονομικά. Η λειτουργία των φυλακών απαιτεί μεγάλες οικονομικές δαπάνες με τις οποίες καταλήγει τελικά να επιβαρύνεται ο απλός φορολογούμενος πολίτης. Επιπροσθέτως, ο μακροχρόνιος εγκλεισμός κάποιου στη φυλακή και επιπλέον επιτείνει το φαινόμενο της υπερφόρτωσης των σωφρονιστικών ιδρυμάτων που έχει ως αποτέλεσμα να επικρατούν σε αυτά άθλιες και απάνθρωπες συνθήκες διαβίωσης λόγω του πολύ μεγαλύτερου αριθμού κρατουμένων που αναγκάζονται να φιλοξενούν από αυτόν που κανονικά θα έπρεπε και που είναι σχεδιασμένα να φιλοξενούν.

ΣΤ) Πλέον η επιστήμη και η τεχνολογία στις μέρες μας, είναι τόσο εξελιγμένες που μπορείς να αναλύσεις σκηνές εγκλήματος με πάσα ακρίβεια. Ιδιαίτερα η μέθοδος του DNA η οποία καθιστά το περιθώριο λάθους σε μηδενικά ποσοστά δεν αφήνει περιθώρια δικαστικής πλάνης. Στις περιπτώσεις όπου δε χωράει αμφιβολία για το δράστη του εγκλήματος, πρέπει να τιμωρείται παραδειγματικά.

Ζ) Η πολιτεία έχει το δικαίωμα της νόμιμης άμυνας και της αυτοπροστασίας απέναντι στους «εχθρούς» της, σε αυτούς δηλαδή που επιλέγουν να μην συμμορφωθούν με τους νόμους της και καταλήγουν να αποτελούν κίνδυνο για τους πολίτες της . Με τη θανατική ποινή εξουδετερώνει και αχρηστεύει εντελώς όλους αυτούς τους επικίνδυνους εγκληματίες ενώ αποσοβείται ο κίνδυνος της επανάληψης τέτοιων φρικτών εγκλημάτων.

Πράγματι η θανατική ποινή είναι μια ποινή που η εφαρμογή της χάνεται στα βάθη των αιώνων και συναντάται ακόμη και σε λαούς που έχουν να επιδείξουν μεγάλους πολιτισμούς . Ο ίδιος ο Πλάτωνας στην αρχαία Ελλάδα συνδύασε την ιδέα της ασφάλειας με την ευγονία, ως αιτιολογία για τη θανατική ποινή, χαρακτηρίζοντας το φονιά ως «ανιάτως όντα», διότι παρά την αγωγή και την παιδεία «ουκ απέσχετο των μεγίστων κακών». Στον Πρωταγόρα ακόμη υποστηρίζει ότι αυτόν τον εγκληματία θα πρέπει «εκβάλειν εκ των πόλεων ή αποκτείνειν». Την ίδια άποψη συναντάμε και σε φιλοσόφους πολύ αργότερα της εποχής του Πλάτωνα όπως ο Λομπρόζο οι οποίοι διατείνουν ότι ο γεννημένος εγκληματίας είναι ένα κατώτερο βιολογικό είδος χωρίς ομαλή βιολογική εξέλιξη που θα πρέπει να αποβάλλεται από το σώμα της κοινωνίας. Τέλος η γνώμη που υποστηρίζει ο Καντ είναι ότι δεν υπάρχει υποκατάστατο της ποινής του θανάτου, ως της δίκαιης ποινής για τα εγκλήματα της ανθρωποκτονίας. Έτσι η ποινή του θανάτου καταλήγει να αντιστοιχεί προς τη «φυσική επιλογή στον αγώνα περί υπάρξεως».

ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΑ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΘΑΝΑΤΙΚΗΣ ΠΟΙΝΗΣ Παρά το σχετικά μεγάλο αριθμό τους και την ιστορική και φιλοσοφική θεμελίωσή τους, τα επιχειρήματα υπέρ της επιβολής της θανατικής ποινής συναντούν έναν ισχυρότατο αντίλογο με τις βασικές του θέσεις να συνοψίζονται στα εξής:

Α) Η θανατική ποινή δεν προλαμβάνει κανένα έγκλημα. Ιδιαίτερα όταν πρόκειται για καθ' έξιν εγκληματίες ή ψυχρούς και φανατισμένους δολοφόνους οι οποίοι δεν υπολογίζουν καθόλου τη θανατική ποινή αφού πολλοί από αυτούς δεν διστάζουν να συμμετέχουν ακόμη και σε επιχειρήσεις αυτοκτονίας. Άλλωστε και στατιστικές πολλών χωρών έδειξαν ότι μετά την κατάργηση της θανατικής ποινής δεν αυξήθηκαν τα κακουργήματα. Στη Δανία για παράδειγμα το 1944 όταν οι Γερμανικές αρχές κατοχής διέλυσαν τη δανική αστυνομία επειδή τις σαμποτάριζε, αυξήθηκε ο αριθμός των εγκλημάτων γενικά, με εξαίρεση τις ανθρωποκτονίες και τα βαριά σεξουαλικά εγκλήματα, που έμειναν ανεπηρέαστα από το φόβο της αποκάλυψης και της τιμμώρησης, παρ' όλο που αυτά μπορούσαν να επισύρουν θανατική ποινή. Με άλλα λόγια, η αύξηση ή μείωση της πιθανότητας επιβολής θανατικής ποινής δεν επηρεάζει τους δράστες βαριών εγκλημάτων.

Β) Το σύστημα «οφθαλμός αντί οφθαλμού» είναι αναχρονιστικό και δεν μπορεί να εφαρμόζεται στις σύγχρονες δημοκρατικές κοινωνίες. Δεν μπορεί η κοινωνία να εφαρμόζει ως ποινή την ίδια η εγκληματική πράξη για την οποία κατηγορεί και καταδικάζει το δράστη καθώς έτσι δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος βίας. Με την επιβολή της θανατικής ποινής το κράτος μετατρέπεται σε ένα νομιμοποιημένο δολοφόνο με τη δική μας συναίνεση. Αν λοιπόν δίνουμε στο κράτος το δικαίωμα να δολοφονεί τους πολίτες του, τότε του δίνουμε το δικαίωμα να παραβιάσει και άλλα δικαιώματα.

Γ) Μπορεί με τη θανατική ποινή να επέρχεται ψυχική δικαίωση της οικογένειας του θύματος αλλά με το θάνατο του δράστη το θύμα δεν επιστρέφει στη ζωή. Άλλωστε η θανάτωση του δράστη είναι μια απόφαση την οποία δεν παίρνει το ίδιο το θύμα αλλά η οικογένεια του για λογαριασμό του χωρίς να είναι σίγουρη αν και το θύμα θα είχε την ίδια επιθυμία.

Δ) Ένα από τα σημαντικότερα μείον της θανατικής ποινής είναι το μη αναστρέψιμο αυτής σε περίπτωση δικαστικής πλάνης. Παρά την πρόοδο της εγκληματολογίας και της βιοιατρικής οι οποίες έχουν ανακαλύψει διάφορες επιστημονικές μεθόδους για την εξιχνίαση εγκλημάτων, με κυριότερη και πιο γνωστή τη μέθοδο ανάλυσης DNA, η οποία εγγυάται υψηλά ποσοστά ακρίβειας, δεν λίγες οι περιπτώσεις που αυτές αποδεικνύονται λανθασμένες και οδηγούν στην καταδίκη λάθος ανθρώπων. Ανάλογη είναι και η περίπτωση όταν υπάρχουν ελαφρυντικά υπέρ του δράστη τα οποία δεν μπορούν να αποδειχθούν και αποδεικνύονται σε χρόνο μεταγενέστερο της εκτελέσεως.

Ε) Η λειτουργία των φυλακών μπορεί να είναι οικονομικά ζημιογόνος για το κράτος και ιδιαίτερα για τους πολίτες που επωμίζονται το οικονομικό βάρος της συντήρησής τους, αποτελεί όμως ένα «αναγκαίο κακό» , μια βασική προϋπόθεση για την διασφάλιση της προστασίας των πολιτών από άτομα που αποτελούν απειλή για το κοινωνικό σύνολο. Άλλωστε η οικονομική επιβάρυνση που προκαλείται από τους καταδίκους για τα εγκλήματα που απειλούν θανατική ποινή είναι αναλογικά πολύ μικρότερη σε σχέση με αυτή που προκαλείται από τους καταδίκους άλλων εγκλημάτων όπως πχ. Κατά της τιμής, των ηθών, της δημόσιας ασφάλειας κλπ. Άλλωστε η οικονομική επιβάρυνση του κράτους δεν μπορεί να σταθεί ως επιχείρημα απέναντι σε επιχειρήματα όπως είναι η αξία της ανθρώπινης ζωής.

ΣΤ) Το σωφρονιστικό σύστημα δεν πρέπει να αποβλέπει στην εκδίκηση αλλά να έχει σωφρονιστικό χαρακτήρα με τελική επιδίωξη την διόρθωση, επανένταξη και επανακοινωνικοποίηση του εγκληματία. Η θανατική ποινή ακυρώνει τη λειτουργία αυτή του σοφρωνιστικού συστήματος και εξαλείφει κάθε πιθανότητα μετάνοιας και μεταμέλειας από τον εγκληματία καθώς «εν τω Άδη ουκ έστι μετάνοια».

Ζ) Βασικότερο καθήκον και πρωταρχική υποχρέωση της πολιτείας αποτελεί ο σεβασμός και η προστασία της ανθρώπινης ζωής και της αξίας της προσωπικότητας του κάθε ανθρώπου (άρθρο 2 παρ. 1 του Συντάγματος του 1975). Ο εγκληματίας παρόλη την παραβατική συμπεριφορά του δεν στερείται την ανθρώπινη ιδιότητά του και η ζωή του δεν μπορεί να εξαιρεθεί αυτής της προστασίας. Σε κάθε δημοκρατικό καθεστώς η ανθρώπινη ζωή οφείλει να προστατεύεται απόλυτα χωρίς να εξαρτάται από καμία παράμετρο. Μόνον σε αυταρχικά και ολοκληρωτικά καθεστώτα συναντάται το φαινόμενο της περιφρόνησης της ανθρώπινης αξίας σε άτομα που εγκλημάτησαν.

Η) Η θανατική ποινή με το βάναυσο και απάνθρωπο χαρακτήρα της προκαλεί το κοινό αίσθημα, φανατίζει και εξάπτει το μίσος διχάζοντας την κοινωνία. Γενικά η χαλάρωση ή η υπερβολική αυστηρότητα στην επιβολή των ποινών μπορεί να λειτουργήσει καταλυτικά για την κοινωνική σταθερότητα, επιφέροντας αναταραχές, σγκρούσεις, αναρχία και να οδηγήσει ακόμα και στην διάλυση της κοινωνίας. Όλα αυτά αποδεικνύουν την αναποτελεσματικότητα του σωφρονιστικού συστήματος να διατηρήσει την έννομη τάξη με ηπιότερα προληπτικά μέτρα και οδηγεί στην ηθική καταρράκωση της κοινωνίας.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Σκοπός της ποινής θα πρέπει να είναι ο σωφρονισμός του εγκληματία, η αναμόρφωση του χαρακτήρα του με τη συνειδητοποίηση της πράξης του και του τιμήματος που πληρώνει και η προετοιμασία για την επανακοινωνικοποίησή του για οποιοδήποτε έγκλημα και αν έχει αυτός διαπράξει.

Μέσα από την επιβολή των ποινών τονίζεται η ανάγκη του αλληλοσεβασμού και της αποδοχής των κανόνων της κοινωνίας, ενισχύεται η κοινωνική συνείδηση. Η ποινή ηθικοποιεί, εξανθρωπίζει, προϊδεάζει τον πολίτη για τις συνέπειες της απειθαρχίας του και του θυμίζει τις υποχρεώσεις του απέναντι στην πολιτεία. Όλες αυτές οι λειτουργίες της ποινής παύουν να υπάρχουν όταν πρόκειται για την εσχάτη των ποινών, τη θανατική ποινή η οποία πέρα από τον εκφοβιστικό της χαρακτήρα, ο οποίος ακόμα αμφισβητείται, όχι μόνο δεν δίνει στον εγκληματία την ευκαιρία να αλλάξει και να κοινωνικοποιηθεί αλλά αποτελεί και κατάφωρη παραβίαση του δικαιώματος της ζωής του. 

Η ανθρώπινη ζωή είναι αγαθό απαραβίαστο και η κρατική εξουσία δεν έχει κανένα δικαίωμα να την αφαιρεί για κανένα απολύτως λόγο. Η πολιτεία δεν μπορεί να μεριμνά πρώτα για την αυτοπροστασία της και μετά για τη προστασία των πολιτών της.

Σε μια εποχή πολιτισμικής προόδου, η εκτέλεση της θανατικής ποινής, ακόμα και για το πιο στυγερό έγκλημα, αποτελεί παραβίαση των ανθρώπινων δικαιωμάτων , η θανατική εκτέλεση αποτελεί τη μέγιστη ηθική και φυσική βλάβη που μπορεί να υποστεί ένα άτομο από την πολιτεία.

Τα χαμένα παιδιά μας -  Νατάσα Πολονύ

Εισαγωγικό σημείωμα Η Νατάσα Πολονύ, εκπαιδευτικός και δημοσιογράφος, τάσσεται υπέρ μιας ανθρωπιστικής εκπαίδευσης που δίνει έμφαση σε κλασικές αξίες και κατά μιας εκπαίδευσης που δίνει υπερβολική έμφαση στο καινούργιο και εφήμερο. Για την υποστήριξη των θέσεων της αξιοποιεί τον μύθο του Πρωταγόρα, από τον ομώνυμο διάλογο του Πλάτωνα. 

  Το να φτιάξουμε ένα σχολείο αληθινά δημοκρατικό και ανθρωπιστικό, όπως δεν έχει ποτέ υπάρξει μέχρι τώρα, δηλαδή που να προσφέρει σε όλους, χωρίς κοινωνικές διακρίσεις, τη δυνατότητα να φτάσουν στην υψηλή επίδοση και την υψηλή κουλτούρα και να αισθανθούν πως εντάσσονται στον ανθρώπινο πολιτισμό, δεν θα είναι αρκετό, γιατί είναι αλήθεια ότι το σχολείο, ακόμα κι αν λειτουργήσει σαν ιερό, δεν μπορεί να επιφέρει από μόνο του μια γενική μεταβολή στην κοινωνία. Αλλά αυτό, εν πάση περιπτώσει, θα είναι το απαραίτητο πρώτο βήμα, που θα αποτρέψει τουλάχιστον τη δημιουργία συνθηκών που θα αποχαυνώσουν πολλές γενιές. Φαίνεται πολύπλοκο ή υπερβολικά φιλόδοξο; Αρκεί όμως να οριστεί στους κόλπους του σχολείου, και ειδικότερα στο αναλυτικό πρόγραμμα, να επιβεβαιωθεί η κυριαρχία των γνώσεων πάνω στις υποθετικές «δεξιότητες», δανεισμένες από το λεξιλόγιο του μάνατζμεντ. Πρέπει να προταχθεί η αξία αυτών που επιφορτίζονται με τη μετάδοση των γνώσεων, αφού η αυθεντία τους θα γεννηθεί από το γεγονός ότι κατέχουν αυτές τις γνώσεις, που αποστολή του σχολείου είναι να τις μεταφυτέψει στη ζωή των νεότερων γενιών. Πρέπει να εξυψώνεται η προσπάθεια και η επιτυχία, σε οποιονδήποτε τομέα, χειρωνακτικό, επαγγελματικό, πνευματικό, και να αμείβεται με διπλώματα που θα έχουν αξία μόνο αν έχουν περιεχόμενο, μόνο αν ανταποκρίνονται σε συγκεκριμένες ικανότητες. Χωρίς αυτό να υποτιμά όσους δεν τα αποκτήσουν, γιατί εννοείται ότι η υψηλή επίδοση (παρά τα όσα πιστεύουν οι θιασώτες των ανώτατων σπουδών για όλους) υπάρχει και αποκαλύπτεται σε όλους τους τομείς. Πρέπει, τέλος, ο χρόνος που θα αφιερωθεί σ' αυτό το έργο να είναι αρκετός και να τεθεί ως προτεραιότητα, ήδη από το δημοτικό σχολείο, κι επίσης να γίνει αποδεκτό το προφανές: καμιά μοντερνικότητα δεν θα μπορέσει ποτέ να καταργήσει την αναγκαιότητα της χρονικής διάστασης της μετάδοσης που δημιουργεί δεσμούς ανάμεσα στις γενιές και τους δίνει την αίσθηση ότι ανήκουν σε μια κοινή ανθρωπότητα. Ας δώσουμε στο γαλλικό σχολείο τα μέσα να διαμορφώσει φωτισμένα κι ελεύθερα πνεύματα. Δεν μπορεί να το κάνει από μόνο του, αλλά δεν μπορούμε και να το κάνουμε χωρίς αυτό. 

  Ωστόσο, η κοπερνίκεια επανάσταση πρέπει να πραγματοποιηθεί σε παγκόσμια πολιτιστική κλίμακα. Το να σκεφτούμε μια αληθινά ανθρώπινη κοινωνία απαιτεί να στοχαστούμε τις συνθήκες με τις οποίες οι άνθρωποι μπορούν να συνδεθούν μεταξύ τους, στον κάθετο άξονα των γενιών και στον οριζόντιο μιας πολιτικής κοινότητας. Στον Πρωταγόρα του Πλάτωνα βρίσκεται ένας μύθος, που, όπως όλοι οι παλιοί μύθοι που επέζησαν στους αιώνες, μπορεί να μας διαφωτίσει. Λέει ότι στην αρχή του κόσμου, ενώ οι άνθρωποι είχαν λάβει τη φωτιά και την από τον Προμηθέα, ενώ κατείχαν το λόγο, τη γλώσσα και τη λογική, δεν μπορούσαν να ζήσουν σαν άνθρωποι. Είτε εξοντώνονταν από τα ζώα ή συγκεντρώνονταν σε πόλεις, αλλά εκεί αλληλοσκοτώνονταν. 0 Δίας τους έβγαλε από αυτή την κατάσταση δίνοντας τους την Αιδώ και τη Δίκη, αχώριστες μεταξύ τους, αφού η μία δημιουργούσε τον σεβασμό για την άλλη. Η Αιδώς, η αξιοπρέπεια, που μεταφράζεται και ως σεμνότητα, ντροπή ή τιμή ανάλογα με την περίσταση, είναι μια χαμένη αρετή, γιατί είναι αρετή συλλογική, που προκύπτει από τη ζωή σε κοινωνία. Η Αιδώς είναι η ενστικτώδης αίσθηση για το τι πρέπει να κάνουμε ώστε να φανούμε αντάξιοι του βλέμματος του άλλου. Είναι η ιδέα ότι ο άνθρωπος τρέφεται και από το συλλογικό, το οποίο δεν τον αλλοιώνει, αλλά στερεώνει την ύπαρξή του. Η ιδέα ότι κάθε ανθρώπινη ομάδα υφίσταται μόνο αν λάβει υπόψη της και αναγνωρίσει συνειδητά το χρέος μας προς αυτή τη συλλογικότητα, προς αυτούς που μας περιβάλλουν, αυτούς που υπήρξαν πριν από εμάς και αυτούς που θα έρθουν μετά. Απίθανα αντιδραστικό. Αλλά και απαραίτητο για τη ζωή σε κοινωνία, για κάθε αξιοπρεπή και δημιουργική ανθρώπινη ζωή. 

  Το να επαναφέρουμε στη μόδα της εποχής μας αυτή την αρχαία αρετή, την αιδώ, να την ξανασκεφτούμε σε έναν σύγχρονο κόσμο που αναγνωρίζει την ιστορία και τις ρίζες του, θα μπορούσε να είναι το πρόγραμμα ενός νέου ανθρωπισμού: μια πρόκληση για τον αιώνα που ξεκινά, για το παρόν των γενιών μας και για εκείνες που θα ακολουθήσουν. 

Polony, N. (2006). Τα χαμένα παιδιά μας. Μτφ. Ξένια Σκούρα. Αθήνα: Πόλις. 233-236

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1.Τρόποι και μέσα πειθούς της πρώτης παραγράφου

2. Η συνοχή ανάμεσα στις δύο πρώτες περιόδους του κειμένου

3. "Ωστόσο, η κοπερνίκεια επανάσταση πρέπει να πραγματοποιηθεί σε παγκόσμια πολιτιστική κλίμακα" Το είδος της σύνταξης στην περίοδο, τι δηλώνει και μετατροπή στο άλλο είδος σύνταξης.

4."σκεφτούμε...στοχαστούμε...επαναφέρουμε" Να δικαιολογηθεί η χρήση του πρώτου πληθυντικού προσώπου από τον συντάκτη του κειμένου.

5. Να αποδώσετε περιληπτικά τις εκπαιδευτικές αλλαγές θα αποτρέψουν την πλύση εγκεφάλου των γενεών σε 50-60 λέξεις

Το Άξιον εστί Οδ. Ελύτης

(Τα πάθη, άσμα η')

ΤΟ ΑΣΜΑ αυτό ακολουθεί μετά το Ανάγνωσμα Τέταρτο «Το οικόπεδο με τις Τσουκνίδες», που αναφέρεται στην Κατοχή και τα μπλόκα που έκαναν οι Γερμανοί στις συνοικίες της Αθήνας. Στις επιχειρήσεις τους αυτές χρησιμοποιούσαν προσωπιδοφόρους, που υποδείκνυαν τους αγωνιστές. Το άσμα έχει συντεθεί με βάση το γνωστό εγκώμιο «Αι γενεαί πάσαι «Περιεχόμενο του άσματος είναι η σκοτεινή νύχτα της δουλείας, η μαύρη περίοδος της Κατοχής. Στο φοβερό χειμώνα του 41-42 ο ποιητής, γεμάτος δάκρυα, βλέπει τις ερημωμένες κοιλάδες και σκέπτεται ότι ως και τα δέντρα θα ατιμασθούν, εφόσον θα γίνουν αγχόνες. Καμμία πνοή χαράς. Στις ερημωμένες πολιτείες, που έχουν γίνει πύλες του Άδη, αναπέμπει τη διαμαρτυρία του.

ΓΥΡΙΣΑ τα μάτια*δάκρυα γιομάτα

κατά το παραθύρι

Και κοιτώντας έξω*καταχιονισμένα

τα δέντρα των κοιλάδων

Αδελφοί μου, είπα*ως κι αυτά μια μέρα

κι αυτά θα τ' ατιμάσουν

Προσωπιδοφόροι*μες στον άλλο αιώνα τις θηλιές

ετοιμάζουν

Δάγκωσα τη μέρα*και δεν έσταξε ούτε

σταγόνα πράσινο αίμα

Φώναξα στις πύλες*κι η φωνή μου πήρε

τη θλίψη των φονιάδων

Μες στης γης το κέντρο*φάνηκε ο πυρήνας

που όλο σκοτεινιάζει

Κι η αχτίδα του ήλιου*γίνηκεν, ιδέστε

ο μίτος του Θανάτου!

Ω πικρές γυναίκες*με το μαύρο ρούχο

παρθένες και μητέρες

Που σιμά στη βρύση*δίνατε να πιούνε

στ' αηδόνια των αγγέλων

Έλαχε να δώσει*και σε σας ο Χάρος

τη φούχτα του γεμάτη

Μέσ' απ' τα πηγάδια*τις κραυγές τραβάτε

αδικοσκοτωμένων

ΕΡΩΤΗΣΗ 1.Να σχολιαστεί το συγκείμενο που υποδηλώνεται στο κείμενο όσον αφορά τη θανατική ποινή και να συγκρίνεται τα δεδομένα που προκύπτουν με τα δεδομένα της εποχής μας.

ΕΡΩΤΗΣΗ 2. Με μορφή διάλεξης σε ημερίδα για τα ανθρώπινα δικαιώματα να σχολιάσετε το ρόλο των ποινών για άτομα και κοινωνίες και τους τρόπους που θα γίνουν οι ποινές πιο εποικοδομητικές στη ζωή των ανθρώπων. (350-400 λέξεις)

Αναλφαβητισμός

 Ως αναλφαβητισμός ορίζεται η άγνοια γραφής και ανάγνωσης. Η έννοια αυτή διαχωρίζεται, ωστόσο, σε δύο επιμέρους κατηγορίες. Έχουμε, έτσι:

α) Τον οργανικό αναλφαβητισμό, την πλήρη δηλαδή άγνοια γραφής και ανάγνωσης (ολικός αναλφαβητισμός) ή σε μερικότερο βαθμό την αδυναμία ανάγνωσης και κατανόησης απλού κειμένου, αν και κάποιος έχει διδαχθεί για μερικά χρόνια γραφή και ανάγνωση (μερικός αναλφαβητισμός ή ημιαναλφαβητισμός).

γ) Τον λειτουργικό αναλφαβητισμό, την αδυναμία, δηλαδή, κάποιου, ο οποίος έχει διδαχθεί και τυπικά γνωρίζει γραφή και ανάγνωση, να χρησιμοποιήσει τις γνώσεις του στην καθημερινή ζωή. Ειδικότερα, πρόκειται για την κατάσταση αυτού που δεν έχει ολοκληρώσει την υποχρεωτική εκπαίδευση.

Η αξία της ανάγνωσης

Ο γραπτός λόγος υπάρχει παντού και συνεπώς η ανάγνωση είναι μια θεμελιώδης και διαρκώς αυξανόμενη αναγκαιότητα σε όλους σχεδόν τους τομείς της ζωής μας. Ένα ευρύ φάσμα δεξιοτήτων ανάγνωσης, είναι κεφαλαιώδους σημασίας για την προσωπική και κοινωνική ολοκλήρωση οποιουδήποτε ατόμου, για την ενεργό και μετά λόγου γνώσης συμμετοχή του στο κοινωνικό γίγνεσθαι και για την πλήρη άσκηση των δικαιωμάτων του ως πολίτη. Εκτός αυτού, οι δεξιότητες αυτές είναι σημαντικές και για την πρόσβαση και ανέλιξη του καθενός στην αγορά εργασίας. Όσοι διαθέτουν σε περιορισμένο βαθμό τις δεξιότητες ανάγνωσης έχουν περιορισμένες πιθανότητες προόδου στη σύγχρονη κοινωνία. Ουσιαστικά, η απόκτηση της ικανότητας καλής ανάγνωσης είναι βασική προϋπόθεση εκπλήρωσης των κοινωνικών και οικονομικών απαιτήσεων της κοινωνίας του 21ου αιώνα.

Οι επαρκείς ικανότητες ανάγνωσης είναι σημαντικά στοιχεία για κάθε νεαρό άτομο ώστε να είναι σε θέση να επιδιώξει τους προσωπικούς του στόχους όταν ξεκινήσει τη ζωή του ως ενήλικας. Η επιτυχής απόκτηση των δεξιοτήτων ανάγνωσης κατά την παιδική ηλικία και την εφηβεία είναι συνεπώς θεμελιώδους σημασίας. Εξάλλου, οι καλές δεξιότητες γραμματισμού αποτελούν τη βάση ολόκληρης της σχολικής σταδιοδρομίας ενός παιδιού: χωρίς αυτές η ακαδημαϊκή επιτυχία είναι ανέφικτη. Η καλή γνώση ανάγνωσης δεν συνιστά μόνο ένα από τους βασικούς στόχους της σχολικής εκπαίδευσης, αλλά είναι ένα από τα βασικά μέσα μάθησης. Η ικανότητα ανάγνωσης είναι συνεπώς ένα βασικό εργαλείο άσκησης του δικαιώματος στην εκπαίδευση το οποίο κατοχυρώνει και η Διακήρυξη του Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (άρθρο 26).

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα για τις Ευρωπαϊκές χώρες στα οποία κατέληξαν οι διεθνείς έρευνες αξιολόγησης μαθητών κατά την τελευταία δεκαετία, το Συμβούλιο έθεσε το στόχο της μείωσης του αριθμού των υστερούντων στην ανάγνωση σε ποσοστό κάτω από 15% μέχρι το 2020.

- Ο αναγνωστικός γραμματισμός ορίζεται ως η συνολική κλίση κατανόησης, χρήσης και κριτικής σκέψης πάνω σε γραπτές γλωσσικές μορφές με σκοπό την επίτευξη προσωπικής και κοινωνικής ολοκλήρωσης. Αυτό υπερβαίνει τις γνωστικές συνιστώσες της ανάγνωσης (δηλαδή την αποκωδικοποίηση λέξεων και την κατανόηση γραπτών κειμένων) και φθάνει σε άλλες πτυχές οι οποίες σχετίζονται με την ύπαρξη κινήτρων και την εμβάθυνση γραπτών θεματολογιών. Αυτό ευθυγραμμίζεται με τον ορισμό του Pierre (1992) ο οποίος περιγράφει τον γραμματισμό ως τη «σχέση την οποία αποκαθιστά ένα άτομο με τον γραπτό κόσμο». Ο όρος «αναγνωστικός γραμματισμός» ενσωματώνει μια διάκριση μεταξύ του «είμαι σε θέση να διαβάζω» και του «είμαι αναγνώστης».

- Σε ένα σχολικό πλαίσιο, οι μαθητές που έχουν εμβαθύνει στον αναγνωστικό γραμματισμό έχουν μάθει να διαβάζουν και έχουν ευχέρεια στην «ανάγνωση για τη μάθηση». Από πλευράς διδασκόντων, η παροχή στους μαθητές της δυνατότητας ευχέρειας στον αναγνωστικό γραμματισμό συνεπάγεται την διαμόρφωση διαφόρων διαδικασιών και δραστηριοτήτων οι οποίες λαμβάνουν χώρα σε διάφορα επίπεδα εξέλιξης και εμπεριέχουν τη διδασκαλία του τρόπου με τον οποίο οι μαθητές μαθαίνουν να διαβάζουν και να αναπτύσσουν τις αναγνωστικές τους δεξιότητες.

- Το PISA ορίζει την ικανότητα ανάγνωσης των δεκαπεντάχρονων ως: «η κατανόηση, η χρήση και η κριτική σκέψη πάνω σε γραπτά κείμενα, για τους σκοπούς επίτευξης των ατομικών στόχων, για την ανάπτυξη της γνώσης και του προσωπικού δυναμικού και για τη συμμετοχή στο κοινωνικό γίγνεσθαι».

- Στο βαθμό που οι μαθητές επιτελούν προόδους στο σχολείο έρχονται αντιμέτωποι με συνεχώς μεγαλύτερες απαιτήσεις αναγνωστικής κατανόησης σε σχέση με λογοτεχνικά και ενημερωτικά κείμενα διαφόρων θεματολογιών. Η εστίαση στην ανάγνωση μετακινείται από την ικανότητα αποκωδικοποίησης λέξεων προς την κατανόηση μηνυμάτων ή ολόκληρων κειμένων. Στο στάδιο αυτό, η αναγνωστική κατανόηση μπορεί να οριστεί ως «εκούσιοι συλλογισμοί κατά τη διάρκεια των οποίων οικοδομούνται έννοιες μέσω της διάδρασης μεταξύ αναγνώστη και κειμένου». Έτσι λοιπόν, η αναγνωστική κατανόηση προϋποθέτει αμφότερες τις γλωσσικές και γνωστικές διεργασίες, με διάδραση μεταξύ τους κατά τη διάρκεια της ανάγνωσης όταν ο αναγνώστης προσπαθεί να αποσπάσει και να δημιουργήσει νοήματα από ένα γραπτό κείμενο.

Αιτίες αναλφαβητισμού

Οι περισσότεροι προβληματικοί αναγνώστες έχουν γονείς χαμηλότερης μόρφωσης και προέρχονται από κοινωνικά και οικονομικά μειονεκτικές οικογένειες από τις οποίες εκλείπουν μάλλον οι πόροι για την εκπαίδευση, συμπεριλαμβανομένων των βιβλίων. Στις περισσότερες χώρες, μάλιστα, το ιστορικό μετανάστη μπορεί να αποβαίνει επιζήμιο στα επιτεύγματα ικανότητας ανάγνωσης, και ιδίως για μαθητές οι οποίοι στο οικογενειακό περιβάλλον μιλούν μια γλώσσα που δεν είναι εκείνη της εκπαίδευσης.

Για πολλά παιδιά, άλλωστε, σε όλη την Ευρώπη η γλώσσα εκπαίδευσης δεν είναι η μητρική τους γλώσσα. Η καλή γνώση ωστόσο της γλώσσας εκπαίδευσης αποτελεί βασική προϋπόθεση σχολικής επιτυχίας. Πολλές μελέτες υποδεικνύουν ότι οι μετανάστες μαθητές τείνουν να έχουν μειωμένη απόδοση στην ανάγνωση από εκείνους της φιλοξενούσας χώρας. Ο τρόπος διδασκαλίας δεξιοτήτων ανάγνωσης σε παιδιά των οποίων η μητρική γλώσσα δεν είναι ίδια με τη γλώσσα εκπαίδευσης, αποτελεί συνεπώς βασικό σημείο προβληματισμού.

- Το οικογενειακό περιβάλλον και η οικονομική κατάσταση. Σύνηθες αίτιο για την πρόωρη εγκατάλειψη του σχολείου συνιστά η έλλειψη οικονομικών πόρων της οικογένειας, που εξωθεί τον μαθητή να συνδράμει εργαζόμενος ή έστω μη επιβαρύνοντας με έξοδα και «περιττές» υποχρεώσεις τους γονείς.

Αν, μάλιστα, οι γονείς δεν έχουν οι ίδιοι υψηλό ή ικανοποιητικό επίπεδο μόρφωσης, αδυνατούν να εκτιμήσουν τα οφέλη της συστηματικής εκπαίδευσης του παιδιού τους, και άρα παίρνουν ευκολότερα την απόφαση να το απομακρύνουν από το σχολείο.

- Αίτια που σχετίζονται με τους ίδιους τους μαθητές. Οι πλέον σημαντικοί και σχετικοί με τον μαθητή παράγοντες που επηρεάζουν τα επιτεύγματα στην ικανότητα ανάγνωσης είναι το φύλο και το οικογενειακό ιστορικό και περιβάλλον. Τα κορίτσια, κατά μέσο όρο, υπερτερούν των αγοριών στην ανάγνωση και το χάσμα μεταξύ των φύλων αυξάνεται με την πάροδο των ετών. Αποτελέσματα διεθνών μελετών υποδεικνύουν ωστόσο ότι η ενασχόληση με την ανάγνωση έχει τη δυνατότητα να εξισορροπήσει τις διαφορές στην ικανότητα ανάγνωσης μεταξύ αγοριών και κοριτσιών ή μεταξύ μαθητών από διαφορετικές κοινωνικές τάξεις.

- Η ποιότητα της παρεχόμενης εκπαίδευσης από το σχολείο. Οι έρευνες καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι, στις περισσότερες χώρες, το κοινωνικό υπόβαθρο ενός σχολείου (υπολογιζόμενο ως ποσοστό κοινωνικά μειονεκτούντων μαθητών ή ως μέση κοινωνική και οικονομική κατάσταση) είναι στενά συσχετισμένο με την επίδοση στην ανάγνωση. Η συνολική επιρροή του σχολικού κοινωνικού υποβάθρου είναι υψηλότερη από το άθροισμα του αντίστοιχου κοινωνικού υποβάθρου ενός εκάστου των μαθητών. Επιπλέον, η επιρροή της οικονομικής, κοινωνικής και πολιτιστικής κατάστασης του σχολείου στις μαθητικές επιδόσεις υπερβαίνει κατά πολύ τις επιρροές της κοινωνικής και οικονομικής κατάστασης ενός εκάστου των μαθητών. Το πλεονέκτημα της φοίτησης σε ένα σχολείο όπου πολλοί μαθητές προέρχονται από ευνοϊκό οικογενειακό περιβάλλον σχετίζεται με μια σειρά παραγόντων, συμπεριλαμβανομένης της ομαδικής επιρροής μεταξύ ίσων, του θετικού κλίματος για μάθηση, των προσμονών των δασκάλων και των διαφορών στους πόρους ή στην ποιότητα του σχολείου.

- Εγγενείς αδυναμίες του εκπαιδευτικού συστήματος. Το γεγονός ότι για πολλά χρόνια το κράτος περιορίζει όλο και περισσότερο τα χρήματα που προορίζει για την εκπαίδευση, έχει ως αποτέλεσμα την απουσία ενός ουσιαστικού και μακροπρόθεσμου προγράμματος για την αντιμετώπιση του αναλφαβητισμού.

Ενώ, το γεγονός ότι το πρόγραμμα σπουδών είναι ενιαίο για όλα τα σχολεία της χώρας, δημιουργεί σε ορισμένες περιοχές ιδιαίτερα προβλήματα, καθώς οι εκεί μαθητές δεν διαθέτουν την οικονομική άνεση εξωτερικής βοήθειας, προκειμένου να αντεπεξέλθουν στις σχολικές απαιτήσεις. Προτιμούν, έτσι, να εγκαταλείψουν το σχολείο, παρά να βιώνουν συνεχώς την αίσθηση πως αδυνατούν να ανταποκριθούν σε σχολικές απαιτήσεις, που δεν μοιάζουν να έχουν ανταπόκριση στην καθημερινή τους ζωή και στο δικό τους κοινωνικό, οικονομικό και πνευματικό περιβάλλον.

- Οι κοινωνικές ανισότητες και οι οικονομικές δυσχέρειες του κράτους. Είναι παρατηρημένο πως οι σημαντικότερες απώλειες σε ό,τι αφορά τη φοίτηση των μαθητών παρατηρούνται σε υποβαθμισμένες περιοχές, κυρίως της επαρχίας, και σχετίζονται με την οικονομική κατάσταση της οικογένειας, αλλά και την εθνικότητα. Κοινωνικά ευάλωτες ομάδες, επομένως, όπως είναι οι αθίγγανοι και οι μετανάστες, βιώνουν πιο έντονα το σημαντικό αυτό πρόβλημα.

Ενώ, επαρχιακές περιοχές, που θα μπορούσαν να επωφεληθούν από ενισχυτικά εκπαιδευτικά προγράμματα, αφήνονται χωρίς έμπρακτη στήριξη, λόγω έλλειψης διαθέσιμων κρατικών πόρων.

Συνέπειες του αναλφαβητισμού

Οι δεξιότητες αναγνωστικού γραμματισμού κατά τη σχολική φοίτηση προσφέρουν στους μαθητές τα θεμέλια πρώιμης και συνεχούς επιτυχίας στο σχολείο και τις βάσεις της μετέπειτα ένταξης και συμμετοχής τους στην κοινωνική, πολιτιστική και επαγγελματική ζωή. Πράγματι, η ανάπτυξη καλών δεξιοτήτων ανάγνωσης οδηγεί συνήθως σε υψηλότερα εκπαιδευτικά επιτεύγματα. Αντίθετα, η μη εκμάθηση ανάγνωσης, η μη απόκτηση της σχετικής ευχέρειας και καλής κατανόησης μπορεί να οδηγήσει σε προβλήματα όχι μόνο μάθησης αλλά και ανάπτυξης νέων δεξιοτήτων.

- Το άτομο δυσκολεύεται να πραγματοποιήσει καθημερινές «απλές» δραστηριότητες, όπως είναι οι συναλλαγές με δημόσιες υπηρεσίες, οι μετακινήσεις και οι αγορές, και εξαναγκάζεται να εξαρτάται από άλλους ανθρώπους, με αποτέλεσμα συχνά να πέφτει θύμα εκμετάλλευσης και εξαπάτησης.

- Η έλλειψη επαγγελματικών προσόντων που προκύπτει από την αδυναμία ανάγνωσης, δυσχεραίνει σε πολύ μεγάλο βαθμό την επαγγελματική αποκατάσταση του ατόμου, ωθώντας το κυρίως σε χειρωνακτικές εργασίες χαμηλών απαιτήσεων, και άρα χαμηλών οικονομικών απολαβών. Περιέρχεται, έτσι, σε μια στάσιμη κατάσταση συνεχούς και εξουθενωτικής εργασίας, συχνά σε ανθυγιεινό περιβάλλον, χωρίς πραγματικές προοπτικές ανέλιξης, με την επίγνωση πως στερείται κοινωνικού κύρους.

- Το άτομο μη έχοντας τη δυνατότητα πραγματικής πνευματικής εξέλιξης και εμβάθυνσης, έρχεται συχνά αντιμέτωπο με τον κοινωνικό αποκλεισμό -εκούσιο ή ακούσιο-, καθώς δυσκολεύεται να παρακολουθήσει και να συμμετάσχει στις συζητήσεις των άλλων ανθρώπων. Ενώ, παράλληλα, αδυνατεί να λάβει μέρος στα κοινωνικά και πολιτιστικά δρώμενα, και πολύ περισσότερο στα πολιτικά, αφού δεν είναι σε θέση αφενός να κατανοήσει πλήρως τις τελούμενες εξελίξεις και αφετέρου να λάβει πραγματικά ενεργό ρόλο στην πολιτική ζωή. Μια τέτοια πράξη θα προϋπέθετε τη συστηματική ενημέρωση και την ικανότητα κριτικής αντίληψης των γεγονότων, που δύσκολα μπορεί να επιτευχθεί, αν το άτομο δεν γνωρίζει ανάγνωση και δεν έχει ένα αρκετά υψηλό επίπεδο μόρφωσης.

- Συνάμα, το αναλφάβητο άτομο δεν κατορθώνει να εξελίξει τα φυσικά χαρίσματα της προσωπικότητάς του, καθώς δεν έχει τη δυνατότητα να μεγιστοποιήσει τις φυσικές του προδιαθέσεις μέσω μιας συστηματικής και ουσιαστικής εκπαίδευσης. Ενώ, επιπλέον, χάνει την ευκαιρία να παρακολουθήσει τις τεχνολογικές και πνευματικές εξελίξεις της εποχής του, μένοντας εκ των πραγμάτων πίσω σε σχέση με τους συνομηλίκους του, που είχαν την ευκαιρία να ολοκληρώσουν την εκπαίδευσή τους.

Ο αναλφαβητισμός έχει αρνητική επίδραση και στο ευρύτερο κοινωνικό σύνολο, καθώς, ανάλογα με τον αριθμό των αναλφάβητων ατόμων, οι συνέπειες ενδέχεται να είναι ιδιαίτερα έντονες.

- Υπονομεύεται η οικονομική ανάπτυξη, μιας και καθίσταται δύσκολος ο τεχνολογικός εκσυγχρονισμός στους πρωτογενείς τομείς παραγωγής. Ιδίως, μάλιστα, σε χώρες με γενικότερα χαμηλή ανάπτυξη, όπου τα αναλφάβητα άτομα είναι περισσότερα, κάθε προσπάθεια αξιοποίησης των νέων

τεχνολογιών προς όφελος της οικονομικής δραστηριότητας, συναντά πολλαπλές δυσκολίες, αφού η όποια χρήση απαιτεί άτομα ικανά να ανταποκριθούν στις σχετικές οδηγίες.

- Ενισχύονται φαινόμενα φανατισμού και βίας, μιας και τα αναλφάβητα άτομα παραμένουν δέσμια προκαταλήψεων, και μπορούν να χειραγωγηθούν εύκολα από επιτήδειους που επιχειρούν να προκαλέσουν αναταραχές ή γεγονότα περισπασμού της κοινής γνώμης.

- Η δημοκρατία δεν λειτουργεί ορθά, καθώς βασική προϋπόθεση για την πραγμάτωση των δημοκρατικών θεσμών είναι η ύπαρξη πολιτών με κριτική ικανότητα και δυνατότητα διαμόρφωσης ανεπηρέαστης προσωπικής άποψης. Ενώ, τα αναλφάβητα άτομα, αδυνατούν τις περισσότερες φορές να δράσουν ως ενεργοί πολίτες, αφού σε μεγάλο βαθμό καθίστανται φερέφωνα δοτών απόψεων και θέσεων.

Τρόποι αντιμετώπισης του αναλφαβητισμού

- Η αντιμετώπιση του αναλφαβητισμού απαιτεί σημαντική χρηματοδότηση της εκπαίδευσης, προκειμένου να υπάρξουν προγράμματα για την έγκαιρη αντιμετώπιση των μαθησιακών δυσκολιών, αλλά και προγράμματα επιμόρφωσης ενηλίκων. Όπως, επίσης, και ιδιαίτερη μέριμνα για τις οικονομικά υποβαθμισμένες περιοχές της επαρχίας και των αστικών κέντρων.

- Απαιτείται, συνάμα, φροντίδα για την αποτροπή της παιδικής εργασίας, καθώς και για την τήρηση του σχετικού με την υποχρεωτική εκπαίδευση νόμου.

- Ουσιαστική αναμόρφωση του σχολείου, ώστε να μην είναι ένας χώρος διακρίσεων, όπου μόνο οι μαθητές που έχουν οικονομική άνεση μπορούν να διαπρέψουν. Το σχολείο θα πρέπει να παρέχει ισότιμες ευκαιρίες σε όλους τους μαθητές, καθώς και πρόσθετη στήριξη σ' εκείνους που την έχουν ανάγκη (ψυχολόγοι, ειδικά καταρτισμένοι εκπαιδευτικοί για τις μαθησιακές δυσκολίες).

- Η εντατική διδασκαλία σε ατομικό επίπεδο ή σε μικρές ομάδες, από ειδικούς σε θέματα ανάγνωσης, είναι απαραίτητες για την αντιμετώπιση των αναγνωστικών δυσχερειών. Επί του παρόντος, τέτοιου είδους ειδικευμένοι σε θέματα ανάγνωσης εκπαιδευτικοί που μπορούν να υποστηρίξουν τους συναδέλφους τους στις σχολικές αίθουσες υπάρχουν μόνο στην Ιρλανδία, στη Μάλτα, στο Ηνωμένο Βασίλειο και στις πέντε Σκανδιναβικές χώρες.

- Η μείωση, ωστόσο, του αριθμού των μαθητών με χαμηλές αναγνωστικές επιδόσεις και η βελτίωση της αποδοτικότητας του εκπαιδευτικού συστήματος μιας χώρας δεν είναι εύκολες διαδικασίες. Παρά την εστίαση της πολιτικής στη μείωση του ποσοστού των μαθητών χαμηλών επιδόσεων, ο Ευρωπαϊκός μέσος όρος και η αναλογία των μαθητών οι οποίοι στερούνται των βασικών δεξιοτήτων ανάγνωσης δεν άλλαξε το 2009 σε σύγκριση με το 2000.

Σε επίπεδο, πάντως, ατόμων ο παράγων που περισσότερο υπόκειται σε αλλαγές είναι η προθυμία των μαθητών για ενασχόληση με την ανάγνωση. Οι συσχετισμοί μεταξύ ενασχόλησης με την ανάγνωση και επίτευξης υψηλών επιδόσεων στην ικανότητα ανάγνωσης είναι κυκλικοί: διαβάζοντας περισσότερο, οι μαθητές γίνονται καλύτεροι αναγνώστες, και όντας καλύτεροι αναγνώστες τείνουν να διαβάζουν ακόμα περισσότερο και να απολαμβάνουν την ανάγνωση.

- Η ανάγνωση για την απόλαυση όμως δεν επαρκεί, χρειάζονται και αποτελεσματικές στρατηγικές ουσιαστικής αναγνωστικής κατανόησης για να γίνει κάποιος καλύτερος αναγνώστης. Οι διαφορές στο επίπεδο ενασχόλησης με την ανάγνωση και η χρήση στρατηγικών αναγνωστικής κατανόησης εξηγούν σε μεγάλο βαθμό τις διαφορές κατά το φύλο και την κοινωνικο-οικονομική κατάσταση σχετικά με τις αναγνωστικές επιδόσεις. Όταν συνεπώς αρέσει στα αγόρια η ανάγνωση, διαβάζουν ποικιλία θεματολογιών και υιοθετούν στρατηγικές αναγνωστικής κατανόησης, φθάνοντας έτσι σε επίπεδα αναγνωστικής επίδοσης υψηλότερα από εκείνα των κοριτσιών. Με τον ίδιο τρόπο, οι μειονεκτούντες μαθητές που διαβάζουν διάφορα κείμενα ποικίλης θεματολογίας και χρησιμοποιούν κατάλληλες αναγνωστικές στρατηγικές τείνουν να έχουν καλές αναγνωστικές επιδόσεις. Εντούτοις, οι δεκαπεντάχρονοι διαβάζουν λιγότερο για την ευχαρίστηση τους το 2009 σε σχέση με το 2000, και αυτή η μείωση ήταν περισσότερο εμφανής μεταξύ των αγοριών, κάτι που απειλεί να διευρύνει ακόμα περισσότερο το χάσμα μεταξύ φύλων.

- Η ενασχόληση με τις Τεχνολογίες Επικοινωνίας της Πληροφορίας μπορεί να επηρεάσει θετικά τα παιδιά και τους εφήβους ως προς την καλή γνώση ανάγνωσης. Έχοντας υπόψη την συνεχώς αυξανόμενη δημοτικότητα της online ανάγνωσης μεταξύ των εφήβων, η ένταξη των ηλεκτρονικών μέσων στα προγράμματα σπουδών ανάγνωσης θα μπορούσε να αποβεί σημαντική στην προώθηση του ενδιαφέροντος τους για την ανάγνωση.

- Η θετική επιρροή από τις αναγνωστικές συνήθειες των γονιών. Η γνώση της ανάγνωσης μαθαίνεται και κατακτάται όχι μόνο στα σχολεία, αλλά και σε πολλά εξωσχολικά πλαίσια και περιβάλλοντα: η επιρροή του σχολείου δεν είναι η μοναδική για την εξέλιξη της αναγνωστικής ικανότητας. Οι γονείς στους οποίους αρέσει η ανάγνωση και επιθυμούν να μοιραστούν την εμπειρία αυτή με τα παιδιά τους δημιουργούν θετική στάση έναντι της ανάγνωσης. Ο πρώιμος γραμματισμός στο σπίτι δημιουργεί μια βάση ώστε να είναι ευχερέστερη η εκμάθηση της ανάγνωσης στο σχολείο. Αργότερα, η ανάγνωση κατά τον ελεύθερο χρόνο και η ανάγνωση για προσωπική ευχαρίστηση ενδυναμώνουν τις ικανότητες ανάγνωσης, οι οποίες με τη σειρά τους αυξάνουν τον όγκο ανάγνωσης των παιδιών. Αυτά που διαβάζουν περισσότερο γίνονται και καλύτεροι αναγνώστες. Το να περιτριγυρίζεται ένα παιδί από βιβλία διαβάζοντας στο σπίτι και στο οικογενειακό περιβάλλον, το να έχει στη διάθεση του περιοδικά και εφημερίδες, είναι πολύ σημαντικά στοιχεία για την περαιτέρω ανάπτυξη του αναγνωστικού γραμματισμού. Υπό μια ευρύτερη έννοια, η διαβίωση σε ένα περιβάλλον όπου παρέχεται αξία στην ανάγνωση, έχουν μεγάλη σημασία για να γίνει ένα παιδί ικανός αναγνώστης.

Οι δραστηριότητες γραμματισμού, λοιπόν, εκ μέρους των γονέων στο σπίτι είναι κεφαλαιώδους σημασίας για την ανάπτυξη των αναγνωστικών ικανοτήτων των παιδιών, και ιδιαιτέρως πριν αυτά ξεκινήσουν στο σχολείο. Η γενική εμπλοκή των γονέων στην εκπαίδευση των παιδιών τους και ειδικότερα στην ανάπτυξη του γραμματισμού τους επηρεάζουν δημιουργώντας κίνητρα και επιτυχία στην ανάγνωση.

- Η ανάπτυξη γνώσης του λεξιλογίου αποτελεί σημαντικό στοιχείο στην εκμάθηση ανάγνωσης. Οι μαθητές που διαθέτουν καλή γνώση λεξιλογίου έχουν πολλές πιθανότητες βελτίωσης στην ανάγνωση και την κατανόηση, ενώ εκείνοι που δεν διαθέτουν κάποιες λέξεις στην προφορική τους έκφραση μπορεί και να μην τις κατανοούν όταν τις βλέπουν σε γραπτό κείμενο. Τα στοιχεία των ερευνών επιβεβαιώνουν τη σημασία του λεξιλογίου και την σχέση του με την αναγνωστική κατανόηση.

- Ο ρόλος των πολυμέσων. Η αναγνωστική συμπεριφορά των παιδιών και των εφήβων διέρχεται από αλλαγές. Παρατηρείται μια μετακίνηση από την παραδοσιακή ανάγνωση βιβλίων για προσωπική ευχαρίστηση προς τις νέες ευκαιρίες ανάγνωσης που παρέχονται από το διαδίκτυο και άλλα συστήματα πολυμέσων. Οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές και άλλες συσκευές όπου κείμενα, εικόνες, κινηματογραφικές ταινίες και ήχοι μπορούν να παρουσιάζονται συνδυασμένα, αποτελούν εργαλεία κοινής χρήσεως πλέον που μπορούν να αναπτύξουν την ανάπτυξη των αναγνωστικών δεξιοτήτων των παιδιών.

Μια πρόσφατη έρευνα στο Ηνωμένο Βασίλειο μας δείχνει ότι τα υλικά με βάση την τεχνολογία είναι εκείνα τα οποία διαβάζονται πιο συχνά, με περίπου τα δυο τρίτα των παιδιών και των εφήβων να διαβάζουν από δικτυακούς τόπους κάθε εβδομάδα. Το 50% του δείγματος διαβάζει επίσης από blog και δικτυακούς τόπους κοινωνικής δικτύωσης, όπως επίσης και ηλεκτρονικά μηνύματα κάθε εβδομάδα. Οι μαθητές της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης διαβάζουν περισσότερο από υλικά των νέων τεχνολογιών από ότι εκείνοι της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης και ειδικότερα δικτυακούς τόπους, blog και δικτυακούς τόπους κοινωνικής δικτύωσης.

- Τα παιδιά και οι έφηβοι που διαβάζουν κατά τον ελεύθερο χρόνο τους θεωρούν τους εαυτούς τους ως μέλη μιας αναγνωστικής κοινότητας και βρίσκονται μεταξύ τους σε αναγνωστική διάδραση γύρω από βιβλία και με κοινή την αγάπη για την ανάγνωση. Επομένως, άλλοι αναγνώστες, όπως γονείς, φίλοι και δάσκαλοι μπορούν να μεταδώσουν την ανάγκη ανάγνωσης με τον καλύτερο τρόπο, ενεργώντας ως πρότυπα ρόλου και επιδεικνύοντας την ικανοποίηση που μπορεί να προέλθει από την ανάγνωση.

Η αναλφάβητη Αυτοβιογραφικό αφήγημα της Α. Κριστόφ  

Το αυτοβιογραφικό αφήγημα της Α. Κριστόφ χωρίζεται σε έντεκα κεφάλαια που μιλούν για έντεκα στιγμές της ζωής της, από τότε που, μικρό κορίτσι στην Ουγγαρία, καταβροχθίζει τα βιβλία μέχρι τη συγγραφή του πρώτου μυθιστορήματός της στα γαλλικά. Τα ευτυχισμένα παιδικά χρόνια και η φτώχεια μετά τον πόλεμο, τα χρόνια της μοναξιάς [...] η δουλειά στο εργοστάσιο και η άφιξη στη Λωζάνη με το μωρό της, όπου βρήκε καταφύγιο, αλλά και μια πολιτισμική έρημο, αποτέλεσμα των γλωσσικών της ορίων. Η εξορία μετέτρεψε αυτήν την ένθερμη αναγνώστρια σε αναλφάβητη. Όφειλε να κατακτήσει τη γαλλική γλώσσα από το μηδέν. 

Κείμενο [...] Μια μέρα, η γειτόνισσα και φίλη μου μού λέει: 

-Είδα μιαν εκπομπή στην τηλεόραση για τις αλλοδαπές εργάτριες. Δουλεύουν όλη την ημέρα στο εργοστάσιο και το βράδυ ασχολούνται με το νοικοκυριό τους με τα παιδιά τους. 

Λέω: 

-Αυτό έκανα φτάνοντας στην Ελβετία. 

Λέει:

-Επιπλέον, δεν ξέρουν ούτε γαλλικά. 

-Ούτε κι εγώ ήξερα. 

Η φίλη μου ενοχλείται. Δεν μπορεί να μου διηγηθεί την εντυπωσιακή ιστορία των αλλοδαπών γυναικών που είδε στην τηλεόραση. Ξέχασε τόσο πολύ το παρελθόν μου που δεν μπορεί να διανοηθεί ότι ανήκα σε αυτή τη φυλή των γυναικών που δεν ξέρουν τη γλώσσα της χώρας, που δουλεύουν στο εργοστάσιο και ασχολούνται με την οικογένειά τους το βράδυ. 

Εγώ το θυμάμαι. Το εργοστάσιο, τα ψώνια, το παιδί, το μαγείρεμα. Και την άγνωστη γλώσσα. Στο εργοστάσιο είναι δύσκολο να μιλήσουμε μεταξύ μας. Τα μηχανήματα κάνουν πολύ θόρυβο. Μπορούμε να μιλήσουμε μόνο στις τουαλέτες, καπνίζοντας στα γρήγορα ένα τσιγάρο. 

Οι εργάτριες φίλες μου μού μαθαίνουν τα βασικά. Λένε: «Έχει ωραίο καιρό», δείχνοντάς μου το τοπίο στο Βαλ-ντε-Ρυζ. Με αγγίζουν για να μου μάθουν άλλες λέξεις: μαλλιά, χέρι, δάχτυλα, στόμα, μύτη.

 Το βράδυ επιστρέφω με το παιδί. Η κορούλα μου με κοιτάζει με ορθάνοιχτα μάτια όταν της μιλώ ουγγρικά. 

Μια φορά πατάει τα κλάματα γιατί δεν την καταλαβαίνω, μιαν άλλη φορά επειδή εκείνη δεν με καταλαβαίνει. 

Πέντε χρόνια αφότου έφτασα στην Ελβετία, μιλώ τα γαλλικά, όμως δεν τα διαβάζω. Έγινα πάλι αναλφάβητη. Εγώ που ήξερα να διαβάζω από τεσσάρων χρονών. 

Ξέρω τις λέξεις. Όταν τις διαβάζω δεν τις αναγνωρίζω. Τα γράμματα δεν αντιστοιχούν σε τίποτα. Τα ουγγρικά είναι φωνητική γλώσσα, τα γαλλικά είναι εντελώς το αντίθετο. 

Δεν ξέρω πώς μπόρεσα να ζήσω χωρίς διάβασμα επί πέντε χρόνια. Μια φορά τον μήνα κυκλοφορούσε η ουγγρική Λογοτεχνική Εφημερίδα που είχε δημοσιεύσει παλαιότερα τα ποιήματά μου· υπήρχαν επίσης τα ουγγρικά βιβλία, βιβλία που ως επί το πλείστον τα είχαμε διαβάσει, που τα παίρναμε με το ταχυδρομείο από τη Βιβλιοθήκη της Γενεύης, αλλά τι σημασία έχει, καλύτερα να τα ξαναδιαβάσω παρά να μη διαβάζω καθόλου. Και ευτυχώς υπήρχε το γράψιμο. 

Το παιδί μου θα είναι σε λίγο έξι χρονών θα αρχίσει σχολείο. 

Αρχίζω και εγώ, ξαναρχίζω το σχολείο. Σε ηλικία εικοσιέξι ετών γράφομαι στα θερινά τμήματα του Πανεπιστημίου του Νεσατέλ, για να μάθω να διαβάζω. Είναι μαθήματα γαλλικών για αλλοδαπούς φοιτητές. Έχω συμμαθητές Άγγλους, Αμερικάνους, Γερμανούς, Ιάπωνες, γερμανόφωνους Ελβετούς. Η εισαγωγική εξέταση είναι γραπτή. Είμαι εντελώς ανίδεη, βρίσκομαι με τους αρχάριους. 

Έπειτα από ορισμένα μαθήματα ο καθηγητής μού λέει: 

-Μιλάτε πολύ καλά γαλλικά. Γιατί βρίσκεστε στο τμήμα των αρχαρίων; 

-Δεν ξέρω ούτε να διαβάζω ούτε να γράφω, Είμαι αναλφάβητη. 

Γελάει: 

-Θα τα δούμε όλα αυτά. 

Δύο χρόνια μετά παίρνω το πιστοποιητικό εκμάθησης της γαλλικής γλώσσας με εύφημο μνεία. 

Ξέρω να διαβάζω, ξέρω πάλι να διαβάζω. Μπορώ να διαβάσω Βικτόρ Ουγκώ, Ρουσσώ, Βολταίρο, Σαρτρ, Καμύ, Μισώ, Φρανσίς Πονζ, Σαντ, όλα όσα θέλω να διαβάσω στα γαλλικά και επίσης συγγραφείς μη γαλλόφωνους σε μετάφραση Φώκνερ, Στάινμπεκ, Χέμινγκουεϊ. Υπάρχουν πάρα πολλά βιβλία, βιβλία κατανοητά, επιτέλους και για μένα.

 Θα κάνω άλλα δύο παιδιά. Με εκείνα θα εξασκηθώ στο διάβασμα, στην ορθογραφία, στις κλίσεις. 

Όταν θα με ρωτούν τη σημασία μιας λέξης ή την ορθογραφία της δεν θα ξαναπώ ποτέ: 

-Δεν ξέρω.

Θα πω: 

-Θα κοιτάξω. 

Και πάω να κοιτάξω στο λεξικό ακούραστα, πάω να κοιτάξω. Γίνομαι μανιώδης αναγνώστρια του λεξικού. 

Ξέρω ότι τα γαλλικά δεν θα τα γράψω ποτέ όπως τα γράφουν οι εκ γενετής γαλλόφωνοι συγγραφείς, αλλά θα τα γράφω όπως μπορώ όσα καλύτερα μπορώ 

Αυτή τη γλώσσα δεν την επέλεξα. Μου την επέβαλαν η τύχη, η μοίρα, οι συγκυρίες. Να γράφω στα γαλλικά, είμαι υποχρεωμένη. Είναι ένα στοίχημα.

Το στοίχημα μιας αναλφάβητης. 

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1. Να αποδώσετε συνοπτικά (90-110 λέξεις) το κείμενο σε τριτοπρόσωπη αφήγηση.

2. Αν υποθέσουμε ότι η αφηγήτρια θέλει να μας πληροφορήσει για τις γλωσσικές δυσκολίες που αντιμετώπισε τα πρώτα χρόνια της διαμονής της στη Γαλλία με ποιες γλωσσικές επιλογές το πετυχαίνει αυτό.

3. "Η φίλη μου ενοχλείται. Δεν μπορεί να μου διηγηθεί την εντυπωσιακή ιστορία των αλλοδαπών γυναικών..." Να μετατρέψετε τη σύνδεση σε υποτακτική.

4."Έχω συμμαθητές Άγγλους, Αμερικάνους, Γερμανούς, Ιάπωνες, γερμανόφωνους Ελβετούς." Τι σχήμα λόγου έχουμε εδώ και ποια είναι η σκοπιμότητα του;

5. "Όταν θα με ρωτούν τη σημασία μιας λέξης ή την ορθογραφία της δεν θα ξαναπώ ποτέ:" Να χαρακτηριστεί η σύνταξη της περιόδου να δικαιολογηθεί η επιλογή της από την αφηγήτρια και να τη μετατρέψετε στο άλλο είδος. 

Το ποτάμι

(διήγημα)

Απο τη Συλλογη διηγημάτων Ζητείται ελπίς (1954). Α Σαμαράκης

Η διαταγή ήτανε ξεκάθαρη: Απαγορεύεται το μπάνιο στο ποτάμι, ακόμα και να πλησιάζει κανένας σε απόσταση λιγότερο από διακόσια μέτρα. Δε χώραγε λοιπόν καμιά παρανόηση. Όποιος την παρέβαινε τη διαταγή, θα πέρναγε στρατοδικείο.

Τους τη διάβασε τις προάλλες ο ίδιος ο ταγματάρχης. Διέταξε γενική συγκέντρωση, όλο το τάγμα, και τους διάβασε. Διαταγή της Μεραρχίας! Δεν ήτανε παίξε γέλασε.

Είχανε κάπου τρεις βδομάδες που είχαν αράξει δώθε από το ποτάμι. Κείθε από το ποτάμι ήταν ο εχθρός, οι Άλλοι όπως τους λέγανε πολλοί.

Τρεις βδομάδες απραξία. Σίγουρα δε θα βάσταγε πολύ τούτη η κατάσταση, για την ώρα όμως επικρατούσε ησυχία.

Και στις δυο όχθες του ποταμού, σε μεγάλο βάθος, ήτανε δάσος. Πυκνό δάσος. Μες στο δάσος είχανε στρατοπεδεύσει και οι μεν και οι δε.

Οι πληροφορίες τους ήτανε πως οι Άλλοι είχανε δυο τάγματα εκεί. Ωστόσο, δεν επιχειρούσαν επίθεση, ποιος ξέρει τι λογαριάζανε να κάνουν. Στο μεταξύ, τα φυλάκια, και από τις δυο μεριές, ήταν εδώ κι εκεί κρυμμένα στο δάσος, έτοιμα για παν ενδεχόμενο.

Τρεις βδομάδες! Πώς είχανε περάσει τρεις βδομάδες! Δε θυμόντουσαν σ' αυτόν τον πόλεμο, που είχε αρχίσει εδώ και δυόμισι χρόνια περίπου, άλλο τέτοιο διάλειμμα σαν και τούτο.

Όταν φτάσανε στο ποτάμι, έκανε ακόμα κρύο. Εδώ και μερικές μέρες, ο καιρός είχε στρώσει. Άνοιξη πια!

Ο πρώτος που γλίστρησε κατά το ποτάμι ήτανε λοχίας. Γλίστρησε ένα πρωινό και βούτηξε. Λίγο αργότερα, σύρθηκε ως τους δικούς του, με δυο σφαίρες στο πλευρό. Δεν έζησε πολλές ώρες.

Την άλλη μέρα, δυο φαντάροι τραβήξανε για κει. Δεν τους ξαναείδε πια κανένας. Ακούσανε μονάχα πολυβολισμούς, και ύστερα σιωπή.

Τότε βγήκε η διαταγή της Μεραρχίας.

Ήτανε ωστόσο μεγάλος πειρασμός το ποτάμι. Τ' ακούγανε που κυλούσε τα νερά του και το λαχταρούσανε. Αυτά τα δυόμισι χρόνια, τους είχε φάει η βρώμα. Είχανε ξεσυνηθίσει ένα σωρό χαρές. Και να, τώρα, που είχε βρεθεί στο δρόμο τους αυτό το ποτάμι. Αλλά η διαταγή της Μεραρχίας...

- Στο διάολο η διαταγή της Μεραρχίας! είπε μέσ' από τα δόντια του κείνη τη νύχτα.

Γύριζε και ξαναγύριζε και ησυχία δεν είχε. Το ποτάμι ακουγότανε πέρα και δεν τον άφηνε να ησυχάσει.

Θα πήγαινε την άλλη μέρα, θα πήγαινε οπωσδήποτε. Στο διάολο η διαταγή της Μεραρχίας!

Οι άλλοι φαντάροι κοιμόντουσαν. Τέλος τον πήρε κι αυτόν ο ύπνος. Είδε ένα όνειρο, έναν εφιάλτη. Στην αρχή, το είδε όπως ήτανε: ποτάμι. Ήτανε μπροστά του αυτό το ποτάμι και τον περίμενε. Κι αυτός, γυμνός στην όχθη, δεν έπεφτε μέσα. Σα να τον βάσταγε ένα αόρατο χέρι (...)

Ξύπνησε βαλαντωμένος· δεν είχε ακόμα φέξει...

Φτάνοντας στην όχθη, στάθηκε και το κοίταζε. Το ποτάμι! Ώστε υπήρχε λοιπόν αυτό το ποτάμι; Ώρες ώρες, συλλογιζότανε μήπως δεν υπήρχε στ' αλήθεια. Μήπως ήτανε μια φαντασία τους, μια ομαδική ψευδαίσθηση.

Είχε βρει μια ευκαιρία και τράβηξε κατά το ποτάμι. Το πρωινό ήτανε θαύμα! Αν ήτανε τυχερός και δεν τον παίρνανε μυρουδιά... Να πρόφταινε μονάχα να βουτήξει στο ποτάμι, να μπει στα νερά του, τα παρακάτω δεν τον νοιάζανε.

Σ' ένα δέντρο, στην όχθη, άφησε τα ρούχα του, και όρθιο πάνω στον κορμό, το τουφέκι του. Έριξε δυο τελευταίες ματιές, μια πίσω του, μην ήτανε κανένας από τους δικούς του, και μια στην αντίπερα όχθη, μην ήτανε κανένας από τους Άλλους. Και μπήκε στο νερό.

Από τη στιγμή που το σώμα του, ολόγυμνο, μπήκε στο νερό, τούτο το σώμα που δυόμισι χρόνια βασανιζότανε, που δυο τραύματα το είχανε ως τώρα σημαδέψει, από τη στιγμή αυτή ένιωσε άλλος άνθρωπος. Σα να πέρασε ένα χέρι μ' ένα σφουγγάρι μέσα του και να τα 'σβησε αυτά τα δυόμισι χρόνια.

Κολυμπούσε πότε μπρούμυτα, πότε ανάσκελα. Αφηνότανε να τον πηγαίνει το ρεύμα. Έκανε και μακροβούτια...

Ήταν ένα παιδί τώρα αυτός ο φαντάρος, που δεν ήταν παρά εικοσιτριώ χρονώ κι όμως τα δυόμισι τελευταία χρόνια είχαν αφήσει βαθιά ίχνη μέσα του.

Δεξιά κι αριστερά, και στις δυο όχθες, φτερουγίζανε πουλιά, τον χαιρετούσανε περνώντας πότε πότε από πάνω του.

Μπροστά του, πήγαινε τώρα ένα κλαδί που το έσερνε το ρεύμα. Βάλθηκε να το φτάσει μ' ένα μονάχα μακροβούτι. Και το κατάφερε. Βγήκε από το νερό ακριβώς δίπλα στο κλαδί. Ένιωσε μια χαρά! Αλλά την ίδια στιγμή είδε ένα κεφάλι μπροστά του, κάπου τριάντα μέτρα μακριά.

Σταμάτησε και προσπάθησε να δει καλύτερα.

Και κείνος που κολυμπούσε εκεί τον είχε δει, είχε σταματήσει κι αυτός. Κοιτάζονταν.

Ξανάγινε αμέσως αυτός που ήτανε και πρωτύτερα: ένας φαντάρος που είχε κιόλας δυόμισι χρόνια πόλεμο, που είχε έναν πολεμικό σταυρό, που είχε αφήσει το τουφέκι του στο δέντρο.

Δεν μπορούσε να καταλάβει αν αυτός αντίκρυ του ήτανε από τους δικούς του ή από τους Άλλους. Πώς να το καταλάβει; Ένα κεφάλι έβλεπε μονάχα. Μπορούσε να 'ναι ένας από τους δικούς του. Μπορούσε να 'ναι ένας από τους Άλλους.

Για μερικά λεπτά, και οι δυο τους στέκονταν ακίνητοι στα νερά. Τη σιωπή διέκοψε ένα φτάρνισμα. Ήταν αυτός που φταρνίστηκε, και κατά τη συνήθειά του βλαστήμησε δυνατά. Τότε εκείνος αντίκρυ του άρχισε να κολυμπάει γρήγορα προς την αντίπερα όχθη. Κι αυτός όμως δεν έχασε καιρό. Κολύμπησε προς την όχθη του μ' όλη του τη δύναμη. Βγήκε πρώτος. Έτρεξε στο δέντρο που είχε αφήσει το τουφέκι του, το άρπαξε. Ο Άλλος, ό,τι έβγαινε από το νερό. Έτρεχε τώρα κι εκείνος να πάρει το τουφέκι του.

Σήκωσε το τουφέκι του αυτός, σημάδεψε. Του ήτανε πάρα πολύ εύκολο να του φυτέψει μια σφαίρα στο κεφάλι. Ο Άλλος ήτανε σπουδαίος στόχος έτσι καθώς έτρεχε ολόγυμνος, κάπου είκοσι μέτρα μονάχα μακριά.

Όχι, δεν τράβηξε τη σκανδάλη. Ο Άλλος ήταν εκεί, γυμνός όπως είχε έρθει στον κόσμο. Κι αυτός ήταν εδώ, γυμνός όπως είχε έρθει στον κόσμο.

Δεν μπορούσε να τραβήξει. Ήτανε και οι δυο γυμνοί. Δυο άνθρωποι γυμνοί. Γυμνοί από ρούχα. Γυμνοί από ονόματα. Γυμνοί από εθνικότητα. Γυμνοί από τον χακί εαυτό τους.

Δεν μπορούσε να τραβήξει. Το ποτάμι δεν τους χώριζε τώρα, αντίθετα τους ένωνε.

Δεν μπορούσε να τραβήξει. Ο Άλλος είχε γίνει ένας άλλος άνθρωπος τώρα, χωρίς άλφα κεφαλαίο, τίποτα λιγότερο, τίποτα περισσότερο.

Χαμήλωσε το τουφέκι του. Χαμήλωσε το κεφάλι του. Και δεν είδε τίποτα ως το τέλος, πρόφτασε να δει μονάχα κάτι πουλιά που φτερουγίσανε τρομαγμένα σαν έπεσε από την αντικρινή όχθη η τουφεκιά, κι αυτός, γονάτισε πρώτα, ύστερα έπεσε με το πρόσωπο στο χώμα.

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1. Ποια είναι η δομή-πλοκή του διηγήματος;

2. Ποια είναι Τα στοιχεία συγκειμένου (χωροχρονική τοποθέτηση και κοινωνικές συνθήκες);

3. Ποιο είναι το κυριότερο εκφραστικό μοτίβο του διηγήματος και με τι αντιδιαστέλλεται;

4. Να σχολιάσετε τους κειμενικούς δείκτες του διηγήματος. (γλωσσικές επιλογές, αφηγηματικές τεχνικές, δομή πλοκή).

5. Με μορφή άρθρου σε σχολική εφημερίδα να σχολιάσετε τις συνέπειες και τους τρόπους αντιμετώπισης του αναλφαβητισμού.(350-400 λέξεις)

ΒΙΒΛΙΟ

ΚΕΙΜΕΝΟ.

Το διάβασμα ως πνευματική λειτουργία μετασχηματίζει τη σκέψη μας και ως εκ τούτου η πρόσληψη της πραγματικότητας τροποποιείται, αφού κάθε διαδικασία των αισθήσεών μας συνυφαίνεται με απόλυτο και σχεδόν αυτόματο τρόπο με την επεξεργασία και την ερμηνεία των μηνυμάτων τους. Άλλωστε, μια αίσθηση ποτέ δεν είναι μόνο αίσθηση - ένα μέρος της μετασχηματίζεται σε συναίσθημα...

Όταν διαβάζουμε, όλα αλλάζουν. Άλλα στοιχεία διαθλώνται, γιατί η μεταμόρφωση της σκέψης μας μάς κάνει διαφορετικούς και έτσι η όποια παρατήρηση των πραγμάτων αποκτά άλλες άγνωστες διαστάσεις. Άλλα υποβαθμίζονται και άλλα αναβαθμίζονται αξιολογικά, γιατί υπάρχουν διαφορετικές προτεραιότητες και η εστίαση του στοχασμού μας προς τα σχήματα της αφαιρετικής λειτουργίας της νόησής μας τροποποιεί το όλο σύμπαν του πνεύματός μας.

Το διάβασμα είναι μια περιπέτεια μετανάστευσης και το μεν μυθιστόρημα, η ποίηση και η λογοτεχνία γενικότερα μας αλλάζουν το σκηνικό μέσα στο οποίο βιώνουμε την ύπαρξή μας το δε δοκίμιο - φιλοσοφικού ή επιστημονικού ή κοινωνικού κλπ περιεχομένου - μας βάζει σε μια δοκιμασία διείσδυσης σε νέα νοήματα και σε πιο ισχυρές ερμηνευτικές δυναμικές. Η εν μέρει αφαίρεση της πραγματικότητας των αισθήσεών μας αποτελεί και μια πρόκληση: να ξεφύγουμε από στερεότυπα και προκαταλήψεις, που τόσο εύκολα δημιουργούν μια σκληρή κρούστα που κρύβει την ουσία των πραγμάτων.

Όταν διαβάζω, παίρνω κάθε φορά μια πολύ σπουδαία απόφαση. Να αναρωτηθώ, να προβληματιστώ, να στοχαστώ σε όλη τη φαινομενικότητα που με περιβάλλει και που συνήθως αποκρύβει την ουσία ή την τελεολογία της πραγματικότητας - αν υπάρχει... Η ίδια η πνευματική καλλιέργεια προσθέτει κάθε στιγμή νέες δυνατότητες και νέες ευκαιρίες, μου θέτει απλά και επιτακτικά ερωτήματα: μήπως δεν είναι έτσι τα πράγματα, μήπως δεν είσαι ακριβώς αυτός που νομίζεις ότι είσαι; Και αυτά δεν είναι καθόλου αθώα ερωτήματα. Μου δυναμιτίζουν κάθε φορά τις βεβαιότητές μου και τα απόλυτα προσωποπαγή συμπεράσματά μου, που τα έχω τόσο ανάγκη για να ερμηνεύω καθετί που κουβαλάει η διαρκής ροή της εμπειρίας μου.

Αλλά όταν αναδεικνύω με το διάβασμα την προτεραιότητα του εσωτερικού μου κόσμου, ο εξωτερικός κόσμος αποκτά άλλη εικόνα. Τα σχήματά του τρεμοπαίζουν και άλλοτε εξαφανίζονται προσωρινά - όπως καταπίνει το σούρουπο όλες τις μορφές - και άλλοτε αναδύονται άλλοι κόσμοι, οι οποίοι ή συγκρούονται με τον τυποποιημένο κόσμο μου ή συμφύρονται και συνυπάρχουν μαζί σε ένα παράξενο μίγμα μαγικής θέασης, όπου πραγματικό και φαντασιακό είναι αγκαλιά και βιώνω μια ομορφιά του πνεύματός μου, γιατί δικαιώνεται η αυτόνομη δυνατότητά του για αφαιρετική σκέψη.

Όταν διαβάζω, όλα αλλάζουν - γιατί αλλάζω εγώ! Κάθε στιγμή ανάγνωσης είναι και στιγμή αλλαγής μου και εξέλιξής μου. Αυτή τη δική μου αλλαγή ψάχνω κάθε φορά που διαβάζω, για να ερμηνεύσω τις αλλαγές της φαινομενικότητας και κυρίως για να συναντήσω τον πυρήνα της σκέψης μου και του εαυτού μου, να βρω - δημιουργώντας το ταυτόχρονα - το «είναι» του εαυτού μου.

Του Νίκου Τσούλια (Κείμενο με μικρές αλλαγές)

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

1. Να αποδώσετε συνοπτικά την αξία του βιβλίου για τον συγγραφέα σε τριτοπρόσωπη αφήγηση. (80-100 λέξεις)

2. Να αναγνωριστεί το είδος της σύνταξης, να δικαιολογηθεί η χρήση της και να μετατραπεί στην αντίθετή της: "Η ίδια η πνευματική καλλιέργεια προσθέτει κάθε στιγμή νέες δυνατότητες και νέες ευκαιρίες, μου θέτει απλά και επιτακτικά ερωτήματα"

3. Να εντοπιστούν και να γράφουν τρεις λέξεις ή εκφράσεις του κειμένου όπου η γλώσσα χρησιμοποιείται συνυποδηλωτικά και στη συνέχεια να γραφούν στην κυριολεκτική τους μορφή, ώστε να αποδίδουν το ίδιο νόημα.

4. Να δηλωθεί η σημασία των σημείων στίξης στα παρακάτω αποσπάσματα:

-ένα μέρος της μετασχηματίζεται σε συναίσθημα... (αποσιωπητικά)

-το δε δοκίμιο - φιλοσοφικού ή επιστημονικού ή κοινωνικού κλπ περιεχομένου - μας βάζει (διπλή παύλα)

-θέτει απλά και επιτακτικά ερωτήματα: μήπως δεν είναι έτσι τα πράγματα, μήπως δεν είσαι ακριβώς αυτός που νομίζεις ότι είσαι; (ερωτηματικό και μετατροπή του πλαγίου σε ευθύ λόγο)

-Όταν διαβάζω, όλα αλλάζουν - γιατί αλλάζω εγώ! (θαυμαστικό)

-δημιουργώντας το ταυτόχρονα-το «είναι» του εαυτού μου. (εισαγωγικά)

5. Γιατί το κείμενο εντάσσεται στα δοκίμια στοχασμού;

6. Σε μια τεχνοκρατική και συχνά χρησιμοθηρική εποχή να αναφερθείτε στη σημασία του διαβάσματος βιβλίων και γενικά της επαφής με το γραπτό λόγο (εφημερίδες περιοδικά) και τους τρόπους για να ενισχυθεί η φιλαναγνωσία. Το κείμενό σας θα δημοσιευθεί στο διαδίκτυο. (350-400 λέξεις)

ΒΙΒΛΙΟ - ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ

Βιβλίο - Σχεδιάγραμμα έκθεσης

2. Ηθικός-Ψυχολογικός τομέας

-Συμβάλλει στην ηθικοποίηση του ατόμου. Ενισχύει το άτομο ψυχολογικά, το οδηγεί στην αυτοπεποίθηση, το εφοδιάζει με αισιοδοξία, το απαλλάσσει από τα διάφορα συμπλέγματα και εμπλουτίζει το συναισθηματικό του κόσμο, γιατί του δίνει τη δυνατότητα να βιώνει ποικίλα συναισθήματα μέσα από τις αφηγήσεις του. Έτσι το άτομο απαλλάσσεται από τα σκοτεινά του πάθη, εξευγενίζεται και αποβάλλει τον εγωισμό, το φανατισμό και το δογματισμό. Προωθεί ακόμα το βιβλίο την αλήθεια, τη συνέπεια, τη δικαιοσύνη, την ανιδιοτέλεια και το σεβασμό στον άνθρωπο. 

3.Οικονομικός - επαγγελματικός τομέας

4. Κοινωνικός τομέας

Κοινωνικοποιεί το άτομο. Υποδεικνύει τρόπους κοινωνικής συμπεριφοράς, προβάλλει πρότυπα συνεργασίας και προωθεί τους αναγκαίους όρους της κοινωνικής ζωής, όπως το διάλογο, την αμοιβαιότητα, την αλληλεγγύη και την αναγνώριση της προσφοράς των άλλων. Ευαισθητοποιεί σε θέματα κοινωνικά και δημιουργεί κοινωνική συνείδηση. Καλλιεργεί την αντίληψη της προώθησης του κοινωνικού συμφέροντος έναντι του ατομικού.

- Η διδασκαλία της νεοελληνικής λογοτεχνίας στο σχολείο χρειάζεται να συνδέεται με τη συναισθηματική ανάταση των παιδιών και όχι με τη γνωστική επάρκεια. (Δεν ενδιαφέρουν τόσο τα βιογραφικά ενός συγγραφέα όσο η λυρική παρουσίαση του έργου του.) Η βασική εκπαίδευση κατ΄ επέκταση πρέπει να αποκτήσει χαρακτήρα ανθρωπιστικό και όχι εξειδικευμένο. Θεμιτό θα ήταν να οργανωθούν ακόμα δανειστικές βιβλιοθήκες σε όλα τα σχολεία.

-Ο πνευματικός άνθρωπος, ο δάσκαλος ευχής έργο θα ήταν να προσεγγίσουν ουσιαστικά τη νεολαία και να τη στρέψουν προς το διάβασμα. 

-Απαιτείται επιπλέον προβολή και ενίσχυση του βιβλίου από τα ΜΜΕ. Από την κρατική, αλλά και την ιδιωτική τηλεόραση πρέπει να γίνονται εκπομπές που να αναφέρονται στη ζωή και στα έργα λογοτεχνών προωθώντας με αυτόν τον τρόπο τη φιλαναγνωσία.

Ειδικά διαμορφωμένο και αλλαγμένο σχεδιάγραμμα, για τις ανάγκες των μαθητών της τρίτης Λυκείου  από την ιστοσελίδα e-didaskalia.blogspot.com

ΤΗΛΕΡΓΑΣΙΑ

από την ιστοσελίδα  https://learn7money.blogspot.com/

Οι σκληρότερες συνθήκες ανταγωνισμού αναγκάζουν τις επιχειρήσεις να αναδιοργανώσουν τις επιχειρηματικές διαδικασίες και να ξεφύγουν από τις παραδοσιακές οργανωτικές δομές. Η ολοένα αυξανόμενη ζήτηση για αγαθά και υπηρεσίες σε εθνικό και παγκόσμιο επίπεδο έχει δημιουργήσει την ανάγκη για γρηγορότερη και περισσότερο αξιόπιστη επεξεργασία της πληροφορίας. Βρισκόμαστε στην αρχή μιας πολύ σημαντικής περιόδου ανάπτυξης παγκοσμίως η οποία χαρακτηρίζεται από βελτιώσεις στην απόδοση της τεχνολογίας και απελευθέρωση των τηλεπικοινωνιών και του εμπορίου. Μέσα σε αυτό το γενικότερο κλίμα λοιπόν γεννήθηκε η ιδέα για απομακρυσμένη εργασία.

Η έννοια της τηλεργασίας προήλθε από το σκεπτικό ότι η εργασία θα μπορούσε να γίνει στον τόπο όπου βρίσκεται ο κάθε εργαζόμενος παρά να θεωρείται κάθε φορά απαραίτητη η μετακίνηση του σε συγκεκριμένο χώρο εργασίας. Οποιοσδήποτε υπάλληλος μπορεί από το χώρου που βρίσκεται (για παράδειγμα από το σπίτι, από ένα γραφείο στη γειτονιά του ,κ.τ.λ) να συμμετέχει στην λειτουργία ενός οργανισμού. Η τηλεργασία παρέχει ευελιξία όσον αφορά το χρόνο και τον τόπο της εργασίας. Με τη χρήση βασικών συσκευών επεξεργασίας δεδομένων (προσωπικό υπολογιστή, μόντεμ, εκτυπωτή) μπορεί ο κάθε τηλεργαζόμενος να συνδεθεί με επιχειρήσεις που βρίσκονται εκατοντάδες ή και χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά, μέσω των εθνικών και διεθνών δικτύων επικοινωνιών.

Τηλεργασία συνεπώς είναι η μορφή εργασίας κατά την οποία ο εργαζόμενος εργάζεται από το σπίτι του ή κάποια άλλη τοποθεσία, κάνοντας χρήση ηλεκτρονικού υπολογιστή και της τεχνολογίας γενικότερα, για επικοινωνία με τα γραφεία της εταιρείας, τους συναδέλφους, τους προϊσταμένους και τους πελάτες

Η ανάπτυξη της εργασίας από απόσταση τα τελευταία χρόνια οφείλεται σε μια σειρά παραγόντων. Πρώτα απ' όλα αξίζει να αναφερθεί ότι στη σημερινή εποχή έχει μειωθεί κατά πολύ το κόστος των υπολογιστών και των τηλεπικοινωνιών ενώ αντίθετα έχει αυξηθεί κατακόρυφα η απόδοσή τους. Επιπλέον υπάρχει μεγάλη διαθεσιμότητα εργαλείων που υποστηρίζουν την απομακρυσμένη επικοινωνία ενώ παράλληλα παρατηρείται έντονο ενδιαφέρον από την πλευρά των εργοδοτών και των εργαζομένων να ανακαλύψουν νέους τρόπους για να πετύχουν τους προσωπικούς και επιχειρηματικούς στόχους τους.

Αν και σε γενικές γραμμές η τηλεργασία μπορεί να πάρει διάφορες μορφές, αυτές μπορούν να συμπυκνωθούν στις παρακάτω:

Κινητή Τηλεργασία (Μobile Telework): Στην περίπτωση αυτή ο εργαζόμενος δεν έχει μία σταθερή βάση εργασίας και μετακινείται σε διαφορετικές εγκαταστάσεις προκειμένου να παρέχει τις υπηρεσίες του. Ένα τέτοιο παράδειγμα θα μπορούσε να είναι ένας σύμβουλος επιχειρήσεων που μπορεί να ξοδεύει σημαντικό μερίδιο από το χρόνο του στις εγκαταστάσεις πελατών και να απουσιάζει από το γραφείο του για μεγάλο χρονικό διάστημα.

Τηλεργασία με έδρα το σπίτι (Home-Βased teleworκ): Αναφέρεται στην περίπτωση που ο τηλεργαζόμενος χρησιμοποιεί το σπίτι του ως κύρια έδρα για την εργασία του, αντί του παραδοσιακού χώρου εργασίας σε ένα γραφείο ή τις εγκαταστάσεις του πελάτη.

Τηλεκέντρα (Telecentres): Είναι συγκεκριμένοι χώροι με τον απαραίτητο εξοπλισμό για τη διεκπεραίωση της εργασίας, όπου υποκαθιστούν το χώρο εργασίας στις εγκαταστάσεις της επιχείρησης. Έτσι αντί οι εργαζόμενοι να πηγαίνουν στα κεντρικά, εργάζονται στα τηλεκέντρα που καλύπτουν όλες τις απαιτήσεις και συνήθως βρίσκονται σε κάποιο περιφερειακό χώρο, μακριά από τα κεντρικά γραφεία.

Τηλεκατοικίες (Telecottages): Είναι μια μορφή τηλεκέντρων με τη διαφορά ότι οι χώροι ανήκουν στις τοπικές κοινότητες κι όχι στον εργοδότη ή κάποια κερδοσκοπική επιχείρηση. Πρόκειται για ξύλινες καλύβες η μικρά σπίτια, τα οποία είναι εξοπλισμένα με τα απαραίτητα εργαλεία της τηλεργασίας, που απαρτίζουν μικρά χωριά. Ευρύτερος σκοπός τους είναι να εκπαιδεύουν τους κατοίκους των απομακρυσμένων περιοχών. Η συγκεκριμένη μορφή τηλεργασίας έχει τις ρίζες της στην Σκανδιναβία.

Λειτουργική Μετεγκατάσταση (Functional Relocation): Ολόκληρα τμήματα ή λειτουργίες της επιχείρησης αποσπώνται από τα κεντρικά γραφεία και λειτουργούν σε ξεχωριστή τοποθεσία, έχοντας ωστόσο άμεση πρόσβαση στα συστήματα της εταιρείας. Η βασική διαφορά με τα τηλεκέντρα, είναι ότι τα πρώτα μπορούν να αφορούν άτομα από διάφορα τμήματα, ενώ η Λειτουργική Μετεγκατάσταση αφορά ολόκληρο τμήμα ή λειτουργία. Ένα παράδειγμα θα μπορούσε να είναι η λειτουργία του Τμήματος Εξυπηρέτησης Πελατών σε κάποιο χώρο εκτός των κύριων εγκαταστάσεων της επιχείρησης.

Έχει παρατηρηθεί ότι το βασικό διαφοροποιό στοιχείο στις παραπάνω μορφές είναι ο τόπος που ο εργαζόμενος παρέχει τις υπηρεσίες του σε σχέση με τον παραδοσιακό χώρο, αυτού του γραφείου. Στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων, (τουλάχιστον σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης) ο κυριότερος χώρος εργασίας για τους εργαζόμενους μέσω τηλεργασίας είναι το σπίτι.

ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ

Οφέλη και προβληματισμοί για την τηλεργασία

ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟ

-Εξοικονόμηση χρόνου και κόστους από τις μετακινήσεις: Η εργασία από το σπίτι περιορίζει το χρόνο που σπαταλά κανείς στη μετακίνηση από και προς την εργασία του, με αντίστοιχο οικονομικό πλεονέκτημα.

-Μεγαλύτερη ευελιξία σε προσωπικό επίπεδο: Εργασία σε ώρες που είναι αποδοτικότερες για τον καθένα. Έτσι επέρχεται η καλύτερη οργάνωση του προσωπικού χρόνου και η ισορροπία μεταξύ εργασίας και οικογενειακής ζωής. Ακόμα και αν συνήθως οι τηλεργαζόμενοι εργάζονται αρκετές και παραγωγικές ώρες κάθε μέρα έχουν περισσότερο χρόνο για την οικογένειά τους και συμμετέχουν περισσότερο στις οικογενειακές δραστηριότητες

-Περισσότερο συγκεντρωμένη εργασία: Ο εργαζόμενος λειτουργεί σε ένα πιο ήρεμο εργασιακό περιβάλλον χωρίς διακοπές από συναδέλφους ή τους συνήθεις θορύβους που συναντά κανείς σε ένα γραφείο. Επίσης δεν αισθάνεται συνεχώς τον έλεγχο της διοίκησης ενώ ελαττώνονται σε μεγάλο βαθμό και οι προστριβές με τους συναδέλφους του.

-Βελτίωση ευκαιριών εργασίας: Παρουσιάζονται νέες ευκαιρίες για εργασία, γιατί πλέον δεν υπάρχει ο περιορισμός των χιλιομετρικών αποστάσεων, ακόμη και σε κατοίκους ακριτικών περιοχών. Ένας εργαζόμενος μπορεί να συνεχίσει να εργάζεται σε μία εταιρεία ακόμη και εάν αλλάξει τόπο διαμονής.

Δίνεται η δυνατότητα σε ανθρώπους με διάφορα προβλήματα (οικογενειακά, υγείας κ.α) να εργάζονται στο σπίτι και να αξιοποιούν καλύτερα το χρόνο τους χωρίς να χρειάζεται να απομακρύνονται από αυτό. Πλέον αυτές οι ομάδες αισθάνονται ότι μπορούν να προσφέρουν και να συμμετέχουν στο κοινωνικό σύνολο.

Πλεονεκτήματα για τον εργοδότη

-Άνοδος της παραγωγικότητας των τηλεργαζομένων: Αυξάνεται η παραγωγικότητα των εργαζόμενων μιας και δεν χρειάζεται να καταναλώνουν χρόνο για την μεταφορά τους στο γραφείο και δεν αποσπούνται από το θορυβώδες περιβάλλον του γραφείου.

Μείωση του κόστους σε ότι αφορά χώρους γραφείων: αυτό εξαρτάται από το μέγεθος της εταιρείας και το ποσοστό των εργαζομένων που δουλεύουν μακριά από τα γραφεία τους.

-Κράτηση του προσωπικού: Σε περίπτωση που εργαζόμενος λόγω αλλαγής τόπου διαμονής, η αναγκαία διακοπή της εργασίας στο γραφείο, ο εργαζόμενος θα διέκοπτε την συνεργασία που με την εταιρία. Τώρα με την χρήση της τηλεργασίας οι εργαζόμενοι μπορούν να διατηρούν την εργασιακή τους σχέση με την εταιρία με την μορφή της μερικής ή ολικής απασχόλησης. Επίσης υπάρχει σημαντικό οικονομικό όφελος για την εταιρεία, καθώς μειώνονται τα όποια έξοδα για την επιλογή και εκπαίδευση προσωπικού που θα αντικαθιστούσε έναν αποχωρήσαντα.

-Μειωμένες απουσίες από την εργασία: Η απουσία από την εταιρεία δεν ταυτίζεται με απουσία από την εργασία. Η τηλεργασία εμπεριέχει το στοιχείο της ευελιξίας ως προς το χρόνο εκτέλεσης της εργασίας. Άρα κάποιος εργαζόμενος που θα χρειαστεί να λείψει για κάποιες πρωινές ώρες, μπορεί να τις αναπληρώσει δουλεύοντας το απόγευμα , χωρίς να μείνει πίσω στη δουλειά του. Κάτι τέτοιο θα μπορούσε να είναι δύσκολο ή αδύνατο σε ένα παραδοσιακό γραφείο, όπου υπάρχουν συγκεκριμένες ώρες εργασίας.

-Χρήση Τεχνολογίας Αιχμής: Οι τηλεργαζόμενοι τείνουν να είναι περισσότερο εκπαιδευμένοι στις νέες τεχνολογίες, κάτι που βελτιώνει τόσο την ευελιξία τους, όσο και τη γενικότερη απόδοση τους, αποτελώντας το πιο εκπαιδευμένο τμήμα του προσωπικού της επιχείρησης -Η εργασία δεν επηρεάζεται από εξωτερικές διαταραχές: Οι εταιρίες είναι ανεπηρέαστες από εξωτερικές της εταιρίας διαταραχές, όπως, απεργίες στα μέσα μεταφοράς, κακές καιρικές συνθήκες, φυσικές καταστροφές.

Πλεονεκτήματα για το κοινωνικό σύνολο

-Μείωση των μετακινήσεων των εργαζομένων με συνέπεια τη προστασία του περιβάλλοντος: Εμβαθύνοντας, με την τηλεργασία επιτυγχάνεται λιγότερη ρύπανση λόγω της λιγότερης χρήσης της μεταφοράς, συνήθως αυτοκίνητα, λιγότερη κυκλοφορία, λιγότερες κοινωνικές δαπάνες που περιλαμβάνουν τα ατυχήματα αυτοκινήτων, την εισαγωγή σε νοσοκομείο και τις άδειες για λόγους υγείας.

-Ανάπτυξη των απομακρυσμένων περιοχών: Ορεινές ή νησιώτικες περιοχές μετατρέπονται σε χώρους δυναμικής ανάπτυξης της εργασίας. Αυτό επιτυγχάνεται καθώς μεταφέρεται ευέλικτα η εργασία στον τόπο διαμονής τους. Θα ήταν δυνατόν να πούμε ότι ίσως αυτό είναι ένα από τα μεγαλύτερα όπλα του 21ου αιώνα ενάντια στον υπερσυγκεντρωτισμό των μεγάλων αστικών κέντρων.

Μειονεκτήματα

Μειονεκτήματα για τον εργαζόμενο

-Ελάχιστη επικοινωνία με τους συναδέλφους: Με την τηλεργασία εκλείπουν οι εξωτερικές παρεμβάσεις και οι διακοπές από τους συναδέλφους. Δεν είναι όμως κάθε επίδραση των συναδέλφων αρνητική στην εκτέλεση της εργασίας. Αυτό που χάνουν οι εργαζόμενοι είναι η θετική αλληλεπίδραση, η υποστήριξη, η ανταλλαγή χρήσιμων πληροφοριών και το κλίμα «συντροφικότητας». Αυτό μπορεί να έχει αρνητική επίδραση στην ψυχολογία των εργαζομένων από απόσταση, αλλά και ουσιαστική επίδραση στην απόδοση της εργασίας τους.

-Απώλεια προνοµίων και δικαιωμάτων: ο τηλεργαζόμενος δεν απολαμβάνει κοινωνικά - εργασιακά δικαιώματα, όπως είναι η γονική άδεια, άδεια διακοπών, άδεια λόγω ασθένειας, υπερωρίες κλπ.

Απώλεια τεχνικής υποστήριξης: Μία απλή τεχνική βλάβη μπορεί να καταστήσει την εργασία αδύνατη, κάτι που δεν θα συνέβαινε εάν κάποιος εργαζόταν στις εγκαταστάσεις της επιχείρησης, καθώς εκεί θα υπάρχει μία διαδικασία εξυπηρέτησης και αντιμετώπισης του προβλήματος. Είναι σημαντικό να έχουν προβλεφθεί τρόποι αντιμετώπισης των τεχνικών προβλημάτων από εξωτερικούς πόρους που θα μπορούν να δίνουν άμεσες λύσεις.

-Δυσκολία στο διαχωρισμό προσωπικής και επαγγελματικής ζωής: Για κάποιον που εργάζεται από το σπίτι, το να μπορεί να διαχωρίζει την προσωπική από την επαγγελματική του ζωή, όταν εργάζεται στον ίδιο χώρο όπου ζει, μπορεί να παρουσιάσει δυσκολίες και έλλειψη συγκέντρωσης, επηρεάζοντας τελικά την απόδοση του και το αποτέλεσμα της εργασίας του. Γι΄ αυτό οι τηλεργαζόμενοι θα πρέπει να μπορούν να καθορίσουν τα όρια τους και να αξιοποιήσουν την ευελιξία που προσφέρει η τηλεργασία.

Μειονεκτήματα για τον εργοδότη

Όπως είναι φυσικό όμως για κάθε φαινόμενο υπάρχουν και κάποια μειονεκτήματα που αφορούν τον τρόπο εφαρμογής του.

-Ασφάλεια Δεδομένων: Ο κίνδυνος απώλειας δεδομένων ή κακής χρήσης σημαντικών πληροφοριών είναι υπαρκτός. Υπάρχει ελάχιστη επίβλεψη και η απουσία από των παραδοσιακό, ελεγχόμενο χώρο εργασίας συνεπάγεται μεγάλο ρίσκο.

-Υποστήριξη εξοπλισμού: Σε περίπτωση τεχνικού προβλήματος ο εργαζόμενος δεν μπορεί να είναι παραγωγικός, ενώ ταυτόχρονα δεν είναι εύκολη η αντιμετώπιση του προβλήματος, λόγω της απόστασης και της ανάγκης χρήσης εξειδικευμένου προσωπικού.

Ζητήματα Ανθρώπινου Δυναμικού: Θα υπάρξουν δυσκολίες στην προσέλκυση ικανών μεν υποψηφίων, που όμως δεν είναι ούτε επαρκώς ενημερωμένοι, είτε δεν ενδιαφέρονται για τη συγκεκριμένη μορφή απασχόλησης.

-Μία ακόμη πρόκληση είναι η εκπαίδευση του προσωπικού. Πολλά άτομα χρειάζονται άμεση καθοδήγηση και έλεγχο για να αποδώσουν στην εργασία τους . Επίσης, τα νέα άτομα έχουν πολλές φορές να ωφεληθούν πολλά από την παρουσία τους σε ένα οργανωμένο εργασιακό περιβάλλον και την αλληλεπίδρασή τους με παλαιότερους και έμπειρους εργαζόμενους 

ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑ

Το νέο μοντέλο απασχόλησης

Σε όλο τον κόσμο και πολύ περισσότερο στην Ευρώπη τα προβλήματα της απασχόλησης βρίσκονται στο επίκεντρο της προσοχής των οικονομολόγων, των πολιτικών και των κοινωνικών επιστημόνων και η δημιουργία νέων θέσεων εργασίας αποτελεί τη μεγαλύτερη ίσως πρόκληση.

Η πίεση προέρχεται από δύο κυρίως πηγές. Η πρώτη είναι η τεχνολογική εξέλιξη, η οποία με ταχείς ρυθμούς καταργεί πλήθος θέσεων εργασίας σε όλους τους τομείς δραστηριοτήτων, από τη βιομηχανία ως τις υπηρεσίες. Πράγματι, πάρα πολλές επιχειρήσεις σε όλο τον πλανήτη εισάγουν νέες, τεχνολογικά προηγμένες μεθόδους παραγωγής και προβαίνουν σε αναδιάρθρωση του προσωπικού τους, περιορίζοντας συνήθως τον αριθμό των εργαζομένων. Η δεύτερη συνίσταται στην ένταση του διεθνούς ανταγωνισμού μετά το άνοιγμα των αγορών και την απελευθέρωση του διεθνούς εμπορίου. Κάτω από την πίεση του ανταγωνισμού πολλές πολυεθνικές εταιρίες μεταφέρουν τις δραστηριότητές τους εκτός Ευρώπης, σε χώρες χαμηλού εργατικού κόστους, με συνέπεια να πλήττεται η απασχόληση στις παλιές της μητροπόλεις.

Αξιολογώντας, λοιπόν, την επίδραση των παραπάνω παραγόντων πολλοί επιστήμονες οδηγήθηκαν σε άκρως ανησυχητικά συμπεράσματα για το μέλλον της εργασίας στην προηγμένη Δύση. Ερευνητές και συγγραφείς, όπως ο Αμερικανός ερευνητής Τζέρεμι Ρίφκιν, περιγράφουν με μελανά χρώματα τις προοπτικές της απασχόλησης, καθώς θεωρούν ότι οι δημιουργούμενες θέσεις εργασίας, κυρίως στον χώρο των νέων τεχνολογιών, είναι πολύ λίγες σε σχέση μ' εκείνες που χάνονται εξαιτίας της εισβολής των τεχνολογικών εφαρμογών στην παραγωγή και στις υπηρεσίες. Θέτουν επίσης ένα γενικότερο ζήτημα αναζήτησης εναλλακτικών μορφών απασχόλησης, ενώ μερικοί από αυτούς προφητεύουν ακόμα και «το τέλος της εργασίας».

Ωστόσο, άλλοι μελετητές αντιτάσσουν ότι μεσοπρόθεσμα θα προκύψουν νέες μορφές απασχόλησης. Μάλιστα οι επιτελείς της Ευρωπαϊκής Ένωσης διατείνονται ότι από την επικοινωνία και από το άνοιγμα των συνόρων και των αγορών θα δημιουργηθούν ευκαιρίες για απασχόληση των Ευρωπαίων πολιτών σε περισσότερες από μια χώρες και ότι η κινητικότητα των απασχολουμένων σε πανευρωπαϊκή κλίμακα θα λάβει άλλες διαστάσεις.

Ακόμη κι αν κάποιος δεν συμμερίζεται τις απαισιόδοξες προοπτικές, είναι βέβαιο πως οι συνθήκες απασχόλησης μεταβάλλονται διεθνώς και πως οι παγιωμένες συνήθειες αλλάζουν ταχέως. Η σταθερότητα στην απασχόληση, το μοντέλο που ήθελε τον εργαζόμενο να μπαίνει σε μια επιχείρηση στα νεανικά του χρόνια και να συνταξιοδοτείται από αυτήν, είναι μάλλον παρελθόν. Όλες οι μελέτες θεωρούν ότι βαδίζουμε προς ένα νέο μοντέλο, στο οποίο ο κάθε εργαζόμενος είναι πολύ πιθανό να αλλάζει απασχόληση τέσσερις ως πέντε φορές κατά τη διάρκεια του εργασιακού του βίου. Αναμφίβολα, τούτο συνιστά τεράστια κοινωνική μεταβολή, δημιουργεί νέες απαιτήσεις και διαμορφώνει πρωτόγνωρες συνθήκες. Πρωτίστως, όμως, απαιτεί συνεχές πρόγραμμα επανεκπαίδευσης και επανακατάρτισης και, βέβαια, υψηλού επιπέδου παιδεία. Τέλος, ο εργαζόμενος θα πρέπει να διαθέτει ικανότητα ταχείας προσαρμογής στα νέα δεδομένα και συνεχή εγρήγορση.

Α. Καρακούσης, εφ. Η Καθημερινή 11.5.1997 (διασκευή)

ΘΕΜΑΤΑ

1. Να αποδώσετε συνοπτικά  (60-80 λέξεις) τις απόψεις  των ειδικών και του συγγραφέα για το μέλλον της απασχόλησης.

2. «Ερευνητές και συγγραφείς [...] περιγράφουν με μελανά χρώματα τις προοπτικές της απασχόλησης»

Να δηλώσετε αν η χρήση της γλώσσας στην παραπάνω πρόταση είναι κυριολεκτική/δηλωτική ή μεταφορική/συνυποδηλωτική και να αιτιολογήσετε με συντομία την απάντησή σας.

3. Ποια συλλογιστική πορεία ακολουθεί ο συγγραφέας στην Τρίτη παράγραφο; (Να αιτιολογήσετε με συντομία την απάντησή σας)

4. «Η πρώτη είναι η τεχνολογική εξέλιξη, η οποία με ταχείς ρυθμούς καταργεί πλήθος θέσεων εργασίας σε όλους τους τομείς δραστηριοτήτων»: Να εντοπίσετε την ονοματική αναφορική πρόταση και να γράψετε αν είναι προσδιοριστική ή παραθετική/προσθετική.

ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ - Τα ηλεκτρονικά ή ψηφιακά βιβλία

Ηλεκτρονικό βιβλίο ή ψηφιακό βιβλίο (αγγλικά: e-book) είναι ένα βιβλίο σε ψηφιακή μορφή που εκδίδεται με σκοπό την ανάγνωσή του είτε on line είτε αφού μεταφερθεί με τη διαδικασία του κατεβάσματος (downloading) σε ηλεκτρονικό αναγνώστη (e-book Reader), σε υπολογιστή, σε κινητό τηλέφωνο, σε «ταμπλέτα» ή άλλη ηλεκτρονική συσκευή. Μπορεί να είναι εμπλουτισμένο με στοιχεία πολυμέσων, δηλαδή με ήχους, εικόνες και υπερσυνδέσμους. Παρόλο που μπορεί να διατίθεται και σε τυπωμένη εκδοχή ή να αποτελεί ψηφιοποίηση ενός ήδη τυπωμένου βιβλίου, το ηλεκτρονικό βιβλίο δεν προϋποθέτει αναγκαστικά και ένα αντίστοιχο τυπωμένο βιβλίο.

Τα πλεονεκτήματα του ηλεκτρονικού βιβλίου σε σχέση με το έντυπο είναι πολλά:

• Ελάχιστο έως μηδενικό κόστος παραγωγής και διάθεσης (διαδίκτυο).
• Ελάχιστο έως μηδενικό κόστος αναπαραγωγής.
• Είναι άμεσα διαθέσιμο στον υπολογιστή, σχεδόν αμέσως μετά την αγορά, εννοώντας ότι δεν χρειάζεται να περιμένει κανείς να φτάσουν είτε στο ταχυδρομείο είτε να πάει σε κάποιο κατάστημα.
• Ελάχιστος όγκος μεταφοράς, αποθήκευσης και έκθεσης. Μπορεί να διαβαστεί οπουδήποτε, από το αεροπλάνο μέχρι και στην ουρά του ταχυδρομείου.
• Οικολογικό λόγω της ανυπαρξίας υλικού μέσου (χαρτιού, μελάνης κλπ)
• Απουσία φθοράς λόγω της άυλης υπόστασης του.
• Ευκολότερη και ταχύτερη αναζήτηση, ολική ή μερική επεξεργασία και αναπαραγωγή
• Ευκολότερη και μεγαλύτερη πρόσβαση στο ευρύ κοινό, ακόμα και σε σπάνια έργα.
• Δυνατότητα ύπαρξης οπτικοακουστικού υλικού στο έργο.
• Δυνατότητα άμεσης επικοινωνίας και σχολιασμού μέσω διαδικτύου με εκδότες, συγγραφείς, αναγνώστες.

Τα μειονεκτήματα του ηλεκτρονικού σε σχέση με το έντυπο βιβλίο είναι ανάλογα.

• Το μηδενικό κόστος παραγωγής και διάθεσης είναι δυνατό να ανατρέψει το εργασιακό και λειτουργικό γίγνεσθαι της εκδοτικής βιομηχανίας προκαλώντας απώλεια θέσεων εργασίας.
• Κίνδυνος αλλοίωσης της αναγνωστικής κουλτούρας καθώς, κατά κοινή ομολογία, η αισθητική απόλαυση ενός βιβλίου δεν περιλαμβάνει μόνο την ανάγνωση του έργου αλλά και την αναζήτησή του, την απόκτηση, την αφή και την οσμή του χαρτιού, το ξεφύλλισμα, την προσοχή του από φθορά, την ταξινόμηση και τοποθέτηση στη βιβλιοθήκη, το περιβάλλον ανάγνωσης, το δανεισμό σε άλλους, το διάβασμα και τον σχολιασμό με αγαπημένα πρόσωπα κ.α.

• Το έντυπο βιβλίο μεταφέρεται και διαβάζεται εύκολα, σε αντίθεση με το ηλεκτρονικό το οποίο απαιτεί χρήση ειδικού εξοπλισμού με μεγάλο κόστος πολλές φορές (σταθερός ή φορητός υπολογιστής, iPad κλπ)
• Καταστρέφεται εύκολα και ολοσχερώς με την καταστροφή του φορέα διάδοσης (π.χ. του CD ή της μνήμης του υπολογιστή), σε αντίθεση με το έντυπο βιβλίο το οποίο μπορεί να διασωθεί ολικά ή έστω τμηματικά ακόμα και από φυσικές καταστροφές.
• Η ευκολία αναπαραγωγής και ενδεχόμενης επεξεργασίας ενός ηλεκτρονικού βιβλίου δημιουργεί τον κίνδυνο καταπάτησης πνευματικών δικαιωμάτων, αλλοίωσης του πρωτότυπου και προσπορισμού παράνομου κέρδους.
• Η αμεσότητα και ευκολία επικοινωνίας και σχολιασμού του έργου και του δημιουργού από τους αναγνώστες, μέσω διαδικτύου, μπορεί να λειτουργήσει ανταγωνιστικά ή κακοπροαίρετα υποτιμητικά και υβριστικά για τον ίδιο.

Σήμερα πολλές δημόσιες και επιστημονικές βιβλιοθήκες (ιδίως στην Αμερική) τείνουν να αγοράζουν ηλεκτρονικά βιβλία διότι δίνεται η δυνατότητα να γίνει ανάγνωση από πολλούς χρήστες ταυτόχρονα και χωρίς να είναι απαραίτητη η φυσική τους παρουσία του κλασσικού βιβλίου στα ράφια.

Ένα από τα πιο πολυσυζητημένα πλεονεκτήματα των e-books είναι ότι είναι αρκετά φθηνότερα από τα αντίστοιχα τυπωμένα βιβλία, κάτι ιδιαίτερα σημαντικό όσον αφορά το θέμα της αγοράς. Αν και η οικονομική αξία ενός τυπωμένου βιβλίου είναι αρκετές φορές δικαιολογημένη λόγω του θησαυρού γνώσης που μπορεί να περιέχει, εντούτοις, είναι συχνά υψηλή για το αναγνωστικό κοινό. Η γνώση, όμως, θα πρέπει να είναι προσιτή σε όλον τον κόσμο ανεξαρτήτως της οικονομικής του κατάστασης.

Αφού λοιπόν τα ηλεκτρονικά βιβλία φαίνονται τόσο χρηστικά, γιατί άραγε το κλασσικό βιβλίο φαίνεται να παραμένει πρώτο στην προτίμηση του μεγαλύτερου μέρους του αναγνωστικού κοινού; Πρόκειται απλά για μια συνήθεια; Δικαιολογείται από την προκατάληψη για κάθε τι καινούριο και άγνωστο; Συνδέεται και με τη δυσκολία εξοικείωσης με την τεχνολογία ή υπάρχουν άλλοι λόγοι;

Η αλήθεια είναι πως το έντυπο βιβλίο είναι μια απόλαυση που ικανοποιεί όλες τις αισθήσεις! Εκτός από το περιεχόμενο της γνώσης, η όμορφη και ιδιαίτερη μυρωδιά του χαρτιού και η αίσθηση της αφής του δερμάτινου ή υφασμάτινου καλύμματος πολλών βιβλίων κάνουν το κλασσικό βιβλίο ιδιαίτερο και μοναδικό.

Για παράδειγμα η απόκτηση μιας προσωπικής αφιέρωσης από τον συγγραφέα ενός βιβλίου με την χρήση της κλασσικής πένας και του μελανιού προσφέρει μεγάλη χαρά και συγκίνηση στον αναγνώστη.

Από την άλλη, η κατοχή μιας παλαιάς έκδοσης ενός βιβλίου θεωρείται σημαντική αξία για έναν βιβλιόφιλο, όχι τόσο οικονομική αλλά συλλεκτική, λόγω της ικανοποίησης που δίνει η απόκτηση ενός σπάνιου αντιτύπου που ζωντανεύει άλλες εποχές. Θα μπορούσε το ηλεκτρονικό βιβλίο να συναγωνιστεί το κλασσικό βιβλίο σε αυτά; Μάλλον όχι.

Μια πλούσια βιβλιοθήκη αποτελεί ανεκτίμητη πνευματική περιουσία που μπορεί να κληροδοτείται για πολλές γενιές. Αντίθετα, ένα e-book θεωρείται αδύνατο να παραμείνει χρηστικό για πολλά χρόνια αφού, καθώς η τεχνολογία προχωρά με γοργούς ρυθμούς, κατασκευάζονται νέα πιο προηγμένα μοντέλα, με αποτέλεσμα κάποια στιγμή τα παλαιότερα να αποσύρονται.

Όμως και η ευκολία της χρηστικότητας του απλού βιβλίου είναι προνομιακή. Χωρίς την αγωνία και την ανησυχία της ύπαρξης της ηλεκτρονικής συσκευής το βιβλίο μπορεί να μας συντροφεύσει σε πολλές στιγμές της μέρας οπουδήποτε θελήσουμε, στο λεωφορείο, στο τρένο, στην κατασκήνωση ή στην παραλία! Τι πιο ωραίο από το να ταξιδεύει κανείς ή να ξεκουράζεται δίπλα στο κύμα, διαβάζοντας ένα αγαπημένο βιβλίο;

Γενικά, δεν θα πρέπει να παραβλέπουμε και τη δύναμη της ανθρώπινης συνήθειας. Παρά το γεγονός ότι οι περισσότεροι περνούν πάρα πολλές ώρες μπροστά στην οθόνη ενός υπολογιστή, είτε στην εργασία είτε στο σπίτι, διαβάζοντας εκατοντάδες γραμμές κειμένου κάθε μέρα, η πλειοψηφία των ανθρώπων, οι οποίοι έχουν μεγαλώσει με ένα πραγματικό βιβλίο στα χέρια τους, έχουν κάποια δυσκολία στο να μεταβούν σε μία ηλεκτρονική εκδοχή του βιβλίου. Αυτό, κατά τη γνώμη μας, δεν οφείλεται σε μία ρομαντική διάθεση, αλλά μάλλον στην πολύ μεγαλύτερη ευχρηστία του παραδοσιακού βιβλίου, την οποία ελάχιστα προσεγγίζουν τα ηλεκτρονικά βιβλία.

από την ιστοσελίδα https://blogs.sch.gr/16dimiliou/

Έντυπο vs. ηλεκτρονικό βιβλίο 

Εισαγωγικό σημείωμα Το κείμενο που ακολουθεί αναφέρεται συγκριτικά στον έντυπο και στον ηλεκτρονικό λόγο. Είναι απόσπασμα συνέντευξης που έδωσε ο καθηγητής Γλωσσολογίας Γ. Μπαμπινιώτης στον δημοσιογράφο και συγγραφέα Γ. Μπασκόζο και αναφέρεται στα ηλεκτρονικά και έντυπα βιβλία με έμφαση στα λεξικά. 

Κείμενο 

Ασχολείστε χρόνια με τα λεξικά, έχετε εκδώσει εννέα γενικά και ειδικά λεξικά. Σε μια εποχή του διαδικτύου, όπου όλα αυτά θα μπορούσαν να βρεθούν διαδικτυακά, ποιος ο λόγος να έχει κάνει κανείς αυτά τα, πολλές φορές, ογκώδη λεξικά; Τι απήχηση έχετε δει εσείς να έχουν τα λεξικά σήμερα; 

Νομίζω ότι είναι ένα μείζον θέμα πνευματικό, πολιτιστικό και ψυχολογικό. Έχει πολλές πλευρές. Εγώ το βιβλίο το θεωρώ αναντικατάστατο. Κατ' αρχάς να πω ότι είμαι χρηστής του διαδικτύου σε μεγάλη έκταση (έχω δική μου ιστοσελίδα και facebook). Το διαδίκτυο με έχει βοηθήσει πολύ στη σύνταξη των λεξικών μου, γιατί έχω κερδίσει άπειρο χρόνο. Δεν είμαι απ' αυτούς που ρίχνουν «λίθο αναθέματος» στο διαδίκτυο και στην ηλεκτρονική επικοινωνία. Αντίθετα πιστεύω πως οι νέες τεχνολογίες μας έχουν κάνει τη ζωή πολύ εύκολη και έχουμε κερδίσει και στον πνευματικό, επιστημονικό και πολιτιστικό χώρο. 

Αλλά το βιβλίο είναι πάντα μαζί μας· είναι ένας αναντικατάστατος σύμβουλος, ειδικά τα λεξικά. Αυτά είναι συνοδός μας, σύντροφος στη γλωσσική μας επικοινωνία και πολύτιμος βοηθός στις αναζητήσεις μας.

 Το βιβλίο γενικότερα συνδέεται προσωπικά με τον καθένα: με προδιαθέτει να το ανοίξω· να τσαλακώσω τη σελίδα που με ενδιαφέρει· να γράψω κάτι με το χέρι πάνω σε αυτό ή και να χρωματίσω κάποια απόσπασμα. Είναι μια άλλη επαφή που διαρκεί, γιατί όταν το ξανανοίξω θα θυμάμαι ότι αυτό το κάτι που ψάχνω το έχω δει στη σελίδα 18. Προκειμένου ιδίως για λεξικά, όταν ανοίγω αναζητώντας μια λέξη, πάει το μάτι μου και λίγο παρακάτω και στις λέξεις παραπάνω, περιπλανιέται δημιουργικά και με εισάγει να ανακαλέσω στη μνήμη μου άλλες έννοιες, άλλες σημασίες, από τη λέξη που ψάχνω. Είναι πλεονέκτημα που διαθέτει το έντυπο βιβλίο έναντι των ηλεκτρονικών. Στο ηλεκτρονικό δεν έχεις ποτέ ολόκληρο το βιβλίο, έχεις αποσπάσματα. Έχεις μόνο το συγκεκριμένο που ψάχνεις. 

Επομένως το ένα, το ηλεκτρονικό, δεν αποκλείει το άλλο, το έντυπο. Ήδη δύο από τα λεξικά μου, το ένα για το σχολείο και το γραφείο και το μικρό μου λεξικό, μπορείς να τα βρεις ηλεκτρονικά, στο τάμπλετ (στη «δέλτο»17!) και στο κινητό τηλέφωνο. Ακόμα και τα μεγάλα μου λεξικά κάποια στιγμή θα γίνουν ηλεκτρονικά επίσης προσβάσιμα.

Το ηλεκτρονικό μού δίνει κι άλλες δυνατότητες. Μου δίνει δυνατότητες συνεχούς ενημέρωσης  και παρέμβασης, που δεν παρέχει το έντυπο και που για μένα είναι πάρα πολύ σημαντικός παράγων. Γιατί στα λεξικά μου, ακόμα και στις ανατυπώσεις που κάνω, πάντοτε δίνω νέες πρόσθετες πληροφορίες. Ακόμα και στις ανατυπώσεις κάθε λεξικού παρεμβαίνω όσο γίνεται περισσότερο για να προσθέσω στοιχεία, για να αλλάξω στοιχεία, γενικά για βελτιώσεις. 

Αυτό στα ηλεκτρονικά λεξικά, μπορείς να το κάνεις άνετα, σωστά και γρήγορα. Προσθέτω κάποιες λέξεις που ήθελα να μπουν και δεν θα περιμένω την επόμενη έκδοση να τις βάλω. Υπήρχε ένα λάθος που βρήκα και πρέπει να το διορθώσω; Το κάνω εύκολα. Μια πρόσθετη σημασία που δεν την έχω και πρέπει να τη βάλω; Όλα αυτά μπορώ να τα κάνω αμέσως.     Άρα υπάρχει ένα πλεονέκτημα μεγάλο στο ηλεκτρονικό βιβλίο, όμως αυτό δεν σημαίνει ότι το έντυπο αχρηστεύεται, γιατί όπως είπα είναι άλλη η σχέση μου με αυτό. Για μένα το έντυπο βιβλίο είναι αναντικατάστατο, όχι μόνο στη λογοτεχνία, που ούτως ή άλλως σου γεννά μια ιδιαίτερη σχέση με το βιβλίο, αλλά και σε σχέση με τα οποιαδήποτε βοηθήματα (πάσης φύσεως λεξικά), τα έργα τα οποία χρειάζεται να έχεις πλάι σου.  

Μπαμπινιώτης, Γ. (2017). Οι πικρές αλήθειες της γλώσσας μου. Ο Γιάννης Ν. Μπασκόζος συνομιλεί με τον καθηγητή για τις λέξεις, την παιδεία, τον πολιτισμό. Αθήνα: Μεταίχμιο.  

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

3. Ποιος τρόπος και ποια μέσα πειθούς χρησιμοποιούνται στην παράγραφο "Το βιβλίο γενικότερα ...ψάχνεις."

4. Να αιτιολογηθεί η χρήση των τριών ρηματικών προσώπων στην τελευταία παράγραφο του κειμένου. "Άρα υπάρχει ένα πλεονέκτημα...να έχεις πλάι σου."

5. Να γράψετε μια επιστολή σε έναν συμμαθητή σας που ζει στην Ελλάδα αναφέροντας τους λόγους που πρέπει να προτιμά κανείς  περισσότερο το έντυπο από το ηλεκτρονικό βιβλίο (300-400 λέξεις).